Trump’ın kabinesi Erdoğan’ı zorlayabilir: Marco Rubio kim?

ABD başkanlık seçimlerini kazanan Cumhuriyetçi Donald Trump’ın kabinesi için belirlediği isimler, Türk-Amerikan bağlarının bir kere daha çetin sınamalarla dolu bir periyoda girdiğine işaret ediyor.

Bu isimlerin başında Trump’ın dışişleri bakanlığı için aday gösterdiği, “şahin siyasetçi” olarak nitelendirilen 53 yaşındaki Marco Rubio yer alıyor.

Florida Senatörü Rubio, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki AKP hükümetlerine yönelik sert tenkitleriyle tanınan bir isim.

Hatta Marco Rubio, Erdoğan’ı “ABD’nin çıkarlarını tehdit eden doğuşçu ve hırçın bir dış siyaset yürütmek” ve “Türkiye’de demokratik özgürlükleri tehlikeli boyutta geriletmekle” suçlamıştı.

Rubio’nın Erdoğan’a bakışı: Otoriter rejim

Marco Rubio, Erdoğan’ın Türkiye demokrasisinde yol açtığı gerilemeye en sert yansıyı lisana getiren ABD’li siyasetçilerden. Rubio, bu hususla ilgili olarak Washington idarelerine Türkiye’ye daha sert tavır takınılması istikametinde davetlerin yapıldığı mektupları kaleme alan senatörlerin başında yer alıyor.

Rubio, bilhassa 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünden sonra Erdoğan’a yönelik sert tenkitlerde bulundu.

Cumhuriyetçi Rubio Trump’ın lider olduğu 2017 yılında Senatör Bob Menendez ile bir mektup kaleme almış, Trump’tan Washington’u ziyaret edecek olan Erdoğan’a insan hakları konusundaki telaş ve yansıların aktarılmasını istemişti.

Mektupta, “Erdoğan ve müttefikleri, tabir özgürlüğü de dahil olmak üzere temel hakları bastırmak, yargının bağımsızlığını baltalamak ve antidemokratik hareketlerle her türlü muhalefeti bastırmak için geniş kapsamlı inanılmaz hal yetkilerini kullanıp, hukukun üstünlüğüne karşı bir taarruz başlatmışlardır” sözleri yer almıştı.

Rubio, Lider Biden’a Osman Kavala ve öteki tüm siyasi tutukluların özgür bırakılması, siyasi muhaliflere baskılara son verilmesi için Türkiye’ye daha sert bir tavır takınılması davetinin yapıldığı mektubu da kaleme alan isimlerden.

Marco Rubio, Erdoğan’ı “Hukukun üstünlüğünü ve demokratik nizamı baltalayan” bir başkan olarak görüyor, AKP hükümetini de “otoriter rejim” olarak tanımlıyor.

2022 yılındaki bir toplumsal medya paylaşımında “Otoriter Erdoğan rejiminin Türkiye’deki siyasi mahkumlara yönelik artan azap ve öbür insan hakları ihlalleri alçakçadır” tabirlerine yer veren Rubio, “Türkiye’de mahkumlara yönelik aşağılık muameleyi kınadığını” duyurmuş, “İnsanlık dışı muameleye derhal son verilmesi çağrısı” yapmıştı.

Gülen yapılanması ile yakın diyalog

Rubio, Gülen yapılanması ile temasları bulunan siyasetçilerden. ABD’li senatörün, Erdoğan’ın 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sorumlu tuttuğu, “terör örgütü” olarak tanımladığı bu yapılanmaya yakın isimlerden NBA oyuncusu Enes Kanter ile yakın diyaloğu var. Türkiye tarafından kırmızı bültenle aranan Enes Kanter ile görüşen Rubio, bir buluşması sonrasında toplumsal medya hesabından “Enes Kanter, Türk hükümetinden aldığı mevt tehditleri nedeniyle Knicks ile Avrupa’da basketbol oynayamıyor” paylaşımını yapmıştı.

ABD’nin yeni dışişleri bakanı olması beklenen Rubio, Türkiye’ye yaptırım öngören tasarıları sunan isimler ortasında da yer alıyor.

Bunlardan biri Türkiye’de 3 yıl mahpusta tutulduktan sonra 2019 yılında özgür bırakılan NASA çalışanı Serkan Gölge ile ilgiliydi. Gölge’nin tutuklu olduğu esnada Rubio öteki birtakım senatörlerle birlikte hazırladıkları tasarı, ABD vatandaşlarının haksız yere tutuklanmasından sorumlu Türk yetkililere yaptırım uygulanmasını öngörüyordu. Rubio bu talebini, “Türk hükümeti NATO müttefiki olarak muamele edilmek istiyorsa taahhütlerine uymalı ve bir NATO müttefiki üzere hareket etmeli” kelamlarıyla gerekçelendirmişti.

Rubio tıpkı vakitte Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması üzerine Türkiye’nin ABD’nin hasımlarına uyguladığı CAATSA yaptırımları kapsamına alınmasında da tesirli olmuştu.

Dış siyasette çatışan pozisyonlar

2011 yılından bu yana senatör olan Rubio, Ortadoğu ihtilafı ve Doğu Akdeniz başta olmak üzere pek çok dış siyaset başlığında da Ankara ile ile aykırı düşen durumlara sahip.

Tıpkı Trump ve kabinesindeki kritik misyonlara aday gösterdiği öbür tüm isimler üzere Rubio da İsrail destekçisi.

Erdoğan Hamas’ı “kurtuluş ve mücahitler hareketi” olarak tanımlayıp “Kuvayı Milliye’ye” benzetip İsrail’i “soykırım kabahati işlemek” ile suçlarken Marco Rubio, Hamas’ı “ortadan kaldırılması gereken bir terör örgütü” olarak nitelendiriyor. Ve Rubio, ABD’nin İsrail’e “bu işi bitirmesi için gereken askeri malzemeyi sağlaması” gerektiğini savunuyor.

“Kürtler güzel müttefiklerdir” diyen, PKK ile bağı olan YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) IŞİD ile çabada değerli bir rolü olduğunu savunan Rubio, Türkiye’nin Suriye’ye askeri operasyonlarını eleştirmiş, Trump’ın ABD askerlerini Suriye’den çekme atağına de “büyük hata” kelamlarıyla reaksiyon göstermişti.

Ufukta Doğu Akdeniz tansiyonu mi var?

Ancak Ankara’yı önümüzdeki devirde asıl Trump ve Rubio’nun Doğu Akdeniz atakları kızdırabilir.

Ortadoğu Enstitüsü’nün Türkiye Araştırmaları Yöneticisi Gönül Tol kaleme aldığı son tahlilde, Trump’ın birinci başkanlığı devrinde ABD’nin Yunanistan, AB üyesi Kıbrıs ve İsrail ile ilgilerini daha da geliştirdiğini anımsatıyor.

Marco Rubio’nun Kongre’den 2019’da geçen ve Kıbrıs’a silah ambargosunun kaldırılmasını, İsrail-Yunanistan-Kıbrıs ortasındaki güç işbirliğinin güçlendirilmesini öngören yasa tasarısının mimarlarından olduğuna işaret eden Tol, Kıbrıs-İsrail ilgilerinin önümüzdeki yıllarda artmaya devam etmesinin beklenen olduğunu ve bu durumun Türkiye’nin Doğu Akdeniz siyaseti için “pek de düzgün bir haber olmadığını” kaydediyor.

Çin ve BRICS atakları tansiyona yol açabilir

Rubio bilhassa Çin ve Küba’nın yanı sıra İran’a karşı sert siyasetleri savunan bir isim. Washington’un Tahran’a baskısını yine arttırması durumunda, bundan İran ile ticaret ve güç alanında yakın alakaları bulunan Türkiye’nin olumsuz etkilenebileceği belirtiliyor.

Gerilime yol açabilecek bir başka mevzuyu da ABD ile Çin ortasında rekabetin daha da sertleşmesi beklenen bir devirde Ankara’nın Pekin ile bağlantılarını geliştirme eforları ile Türkiye’nin BRICS’e üye olmak atılımları oluşturabilir. Rubio hem Rusya’ya hem de Çin’e karşı sert tavırlarıyla tanınıyor ve bu tavrı Ankara’nın dış siyasetini yeni sınamalarla karşı karşıya getirebilir.

Erdoğan’a “Cihatçı megoloman” diyen isme kilit görev

Donald Trump’ın yakın çalışma arkadaşları olarak belirlediği isimler ortasında Erdoğan iktidarına eleştirel yaklaşan tek isim Rubio değil.

Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak seçtiği Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Waltz ve Ulusal İstihbarat Yöneticiliği için aday gösterdiği Tulsi Gabbard da Türkiye’ye uzaklıklı isimlerden.

Waltz, Türkiye’nin 2019’da Suriye’ye başlattığı askeri operasyon sonrasında yaptırım öngören tasarıya dayanak vermiş, SDG’yi ABD’nin müttefiki olarak tanımlayarak, “Kürt müttefiklerimiz: Güçlü durun. Türk Silahlı Kuvvetlerinin saldırısını durdurmak için elimizden geleni yapıyoruz” açıklamasını yapmıştı.

İsrail’e güçlü takviyesi ile tanınan Gabbard ise geçen sene toplumsal medya paylaşımında, Erdoğan’ı “IŞİD destekçisi” olmakla suçlamıştı.

Gabbard, paylaşımında “Türkiye’nin IŞİD’i de İslamcıların ve silahların toplanıp nakliyesine yardım ederek desteklediği düşünüldüğünde, Erdoğan’ın Hamas’ı ‘bir kurtuluş örgütü’ olduğunu ve ‘bir terör örgütü olmadığını’ söyleyerek desteklemesi şaşırtan değil” kelamlarına yer vermişti.

Gabbard, 2019 yılında ABD Temsiler Meclisi’nde Ermeni katliamlarını soykırım olarak tanıyan tasarının kabul edilmesi sonrasında yaptığı açıklamada da Erdoğan’ı sert sözlerle amaç almış, “Radikal İslamcı megaloman” olarak tanımlamıştı.

Erdoğan’ı “Suriyeli Kürtleri katletmek” ve “IŞİD ile El Esas militanlarını yıllarca kendi milisleri olarak kullanmakla” suçlayan Gabbard, “Bunu inkar etti lakin artık çok aleni bir biçimde IŞİD ve El Esas’ın eski teröristlerini kullanıyor, bu da onun gerçekte kim olduğunu gösteriyor: Kendisinin büyük hükümdar, halife olacağı İslamcı halifelik inşa etmek isteyen radikal İslamcı bir megaloman” kelamlarını kaydetmişti.

Erdoğan’ın “dostu” Trump “Türk düşmanı” kabine mi kuruyor?

AKP’ye yakınlığı ile bilinen kimi isimler Trump’ın başkanlığının Türkiye için daha olumlu olacağını savunmuştu.

Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “dostum” dediği Trump’ın kabinesi için belirlediği bu isimlerin Türk basınındaki yankısı, son gelişmelerin soru işaretlerine yol açtığına işaret ediyor.

Tele1, Trump’ın yakın çalışma arkadaşlarına ait tercihlerini “Trump’ın AKP iktidarını zorlayacak kabinesi”, Halk TV ise “Türkiye için felaket tablosu!” başlıklarıyla duyurdu.

AKP hükümetine yakın yayın kuruluşlarının haberleri ise değişik bir tablo ortaya koydu.

CNN Türk’ün Trump’ın takım seçimine ait Youtube’daki paylaşımının “Trump’tan Türk düşmanı kabine” başlığını taşıması dikkat çekerken, ana sayfasındaki haberde Rubio’nun Türkiye yaklaşımına hiç yer verilmedi. İngilizce yayın yapan TRT World, dışişleri bakanı adayı Marco Rubio için “Sadece bir siyonist değil. Birebir vakitte FETÖ sempatizanı” sözlerine yer verdiği bir haber paylaşırken TRT Haber’de Trump’ın takım seçimine ait haberin ana sayfada yer almaması dikkat çekti.

AKP’ye yakın öbür yayın kuruluşlarının bir kısmında ise Trump’ın kilit bakanlıklar ve vazifeler için seçtiği isimler hakkında hiç haber yapmamayı tercih etti. Yapanların ise haberlerinde bu isimlerin bugüne kadar Erdoğan ve AKP hükümetine yönelik eleştirel yaklaşımlarına yer vermedi.

DW/ DA, HS

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?

Trump’ın kabinesi Erdoğan’ı zorlayabilir: Marco Rubio kim?

Benzer İçerikler