Yatırımcı aldı, İspanyol evsiz: Turiste var, halka yok

Madrid’in merkezinde bir emlakçı, 55 metrekarelik bir dairenin buzlu camlı kapısını açıyor. Evvelden dükkân olan yer, artık konut olarak sunuluyor. Sokaktan içeri adım atan da kendini direkt mutfakta buluyor. Kira ilanında “yatak odası” olarak nitelendirilen lakin daha çok hapishane hücresini andıran penceresiz iki oda ise bodrum katta bulunuyor. Odalardan minicik olanının bir penceresi bile yok. Emlakçı, “Bunu öğrencilere 1300 euroya kiralarsınız. Resmiyette alt kat depo olarak kayıtlı lakin kralamada bu sorun olmaz” diyor. Madrid’in orta sınıf bir ayılan bir semtindeki dairenin satış fiyatı 300 bin euro.

İspanya’da konut fiyatları süratle yükseliyor. Lakin bu kere astronomik fiyatların müsebbibi düşük faizler değil. Fiyatları asıl ateşleyen, konut piyasası istikrarlı olan ülkede, kısa periyodik kiralamalarla büyük kâr marjı peşinde koşan ve patlayan turizm dalına yatırım yapan yabancı şirketler. İspanyol BBVA bankasına nazaran, ülkede konut arzı, talebin epey gerisinde kaldı.

Bununun sonucunda kiralar, fahiş seviyeye ulaştı. Yerli halk, konut bulmakta zorlanıyor. Kanarya Adaları, Barselona ve Madrid üzere kentlerde beşerler sık sık sokaklara dökülüp bu durumu protesto ediyor. Hareketlerde, turistik maksatlı konut kiralamalara aracılık eden Airbnb üzere platformlar, yabancı yatırımcılar ve hükümetin bu taraftaki siyasetleri gaye alınıyor.

Suç yalnızca yabancı yatırımcıda değil

İspanya istatistik kurumu INE’ye nazaran ise, ülkede 2,5 milyondan fazla daire yalnızca sadece muhakkak periyotlarda kullanılıyor. Birden fazla da, yaz aylarında kullanılan ikinci yahut üçüncü meskenler. Fakat bu yazlık konutlar, kullanılmayan devirlerde büyük ölçüde boş tutuluyor ve kiraya verilmek istenmiyor. Bu durum da ülkedeki konut krizini artırıyor.

Öte yandan habitacion.com üzere şirketler oda satışları bile yapıyor. Solcu kiracı lobisi Sindicatos de Inquilinas’a nazaran, tüm bunlar yabancıların ve yatırım fonlarının yaptığı çılgın spekülasyonlardan kaynaklanıyor. Onlara nazaran, 46 milyon nüfuslu ülkede 4 milyondan fazla boş daire mevcut ve 400 bin de yazlık olduğu ileri sürülüyor.

Söz konusu yatırım fonları ve emlak şirketleri bilhassa kısa vadeli kiralamalarla pazarı ele geçiriyorlar. Emlak platformu Idealista’nın datalarına nazaran, 2025’in birinci çeyreğinde bu cins kiralık konutlar, emlâk pazarının yüzde 14’ünü oluşturdu. Bu gelişme, bir yılda yüzde 25 artış demek. En süratli artış ise yüzde 36 ile Bilbao, yüzde 33 ile Alicante, yüzde 29 ile Barselona ve yüzde 23 ile Madrid üzere büyük kentlerde yaşandı.

Hükümet Airbnb’ye karşı birinci adımı attı

İspanya Konut ve Şehir Planlama Bakanı Isabel Rodríguez, El País gazetesinin haberine nazaran geçen ay Airbnb’ye, kiraya verdiği ve ruhsatsız olduğu saptanan 66 bin ilânı kaldırması talimatını verdi. Ayrıyeten hazırlanan yasa tasarısına nazaran, turistlerin konut kiralarken yüzde 21 de KDV ödemesi planlanıyor. Bu oran, otel odalarına uygulanan vergiden iki kat fazla. Lakin kiracı örgütü Sindicatos de Inquilinas’a nazaran bu tedbirler yetersiz.

Emlak balonu uyarısı

Gayrimenkul danışmanlığı ve aracılık firması MD Capital’in bilgilerine nazaran, 2014’te ortalama 138 bin euro olan konut fiyatı, 2024’te 178 bin euroya ulaştı. Balear Adaları üzere bölgelerde ise fiyatlar ikiye katlandı. Konut fiyatları son on yılda yüzde 29-34 zamlanırken maaş artışları bu sürate yetişemedi. Tıpkı periyotta ortalama gelir sadece yüzde 23 arttı. Uzmanlara nazaran bu fark, barınma üzere temel bir muhtaçlığı karşılamayı çok sıkıntı hale getiriyor.

2024’te ülkedeki ortalama brüt maaş 2 bin 642 euro düzeyindeydi. Fakat 80 metrekarelik bir meskenin kirası, bin 100 euroyu buluyor. Madrid ve Barselona üzere kentlerde ise bu sayı bin 400 ile bin 500 euro civarında.

Emlak hukuku konusunda uzman avukat Tim Wirth, “Uzun müddetli kiralama hem mesken sahibi hem kiracı için daha cazip hale getirilmeli. Vergisel ve tüzel teminat şart” diyor. Fakat mevcut şartlarda yatırımcılar, daha çok kısa vadeli kara odaklanıyor. Toplumsal meseleler ise büyüyor.

Öğrenciler ve dijital göçebeler piyasayı sıkıştırıyor

İspanya, yılda 90 milyonun üzerinde turisti ağırlıyor. Erasmus öğrencileri, Latin Amerikalı yatırımcılar, sabit ikamete gereksinim duymayan dijital göçebeler ve yabancı öğrenciler ülkedeki konut talebini daha da artırıyor. Avrupa genelinde faaliyet gösteren, mobilyalı dairelerin ve odaların orta ve uzun vadeli kiralanmasını kolaylaştıran bir çevrim içi platformu olan Spotahome’un bilgilerine nazaran, 2024-2025 devrinde sırf Erasmus+ kapsamında 118 bin öğrenci ve akademisyen ülkeye geldi. Buna ilaveten yurt dışından gelip de ülkedeki yaklaşık 90 üniversite ile 12 özel okulda okuyan çok sayıda yabancı ögrenci de bulunuyor.

İspanya’da, Almanya’daki üzere devlet yurtları ya da öğrenciye özel kira takviyesi bulunmuyor. AB istatistik kurumu Eurostat’ın datalarına nazaran, İspanyolların ortalama konuttan ayrılma yaşı 2023 prestiji ile 30’un üzerinde oldu.

Sosyal konutta Avrupa’nın gerisinde

İspanya’da toplumsal konut üretimi da yetersiz. 2023’te yalnızca 14 bin 371 toplumsal konut inşa edildi. 2007–2021 periyodunda ise toplumsal konuta yapılan kişi başı harcama sadece 34 euro oldu. Bu sayı, AB ortalaması olan 160 euronun çok altında.

Kiracı örgütleri, artık daha sert reaksiyon veriyor. Sindicatos de Inquilinas tarafından DW’ye yapılan açıklamada, bundan bu türlü daha somut ve kararlı adımlar atılacağı vurgulandı: “Hükümet tedbir almazsa, turistlere kiralanan ya da boş bekletilen meskenleri, gürültülü hareketlerle geri alacağız”.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?

Yatırımcı aldı, İspanyol evsiz: Turiste var, halka yok

Benzer İçerikler