Yasa dışı bahis sistemi nasıl işliyor?

Türkiye’de yasa dışı bahse ait açılan soruşturma ve davalar her geçen gün artıyor.

Son olarak ortalarında müzikçi Serdar Ortaç, sunucu Mehmet Ali Erbil, eski futbolcu Batuhan Karadeniz ve toplumsal medya fenomenlerinin de olduğu 20 kuşkulu hakkında “yasa dışı bahse teşvik” hatasından soruşturma açılması, gözleri yine Türkiye’de giderek büyüdüğü söz edilen yasa dışı bahis pazarına çevirdi.

Adalet Bakanlığının açıkladığı isimli sicil istatistiklerine nazaran 7258 sayılı “Futbol ve Başka Spor Karşılaşmalarında Bahis ve Baht Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında ceza mahkemelerinde açılan davalarda cürüm sayısı 2021’de 2 bin 955, 2022’de 5 bin 365, 2023’te 5 bin 578’e çıktı.

Bakanlığın istatistiklerine nazaran geçen yıl bu kapsamda 5 bin 196 soruşturma evrakı açılırken bu belgelerdeki kuşkulu sayısı 6 bin 983’ü buldu. Kamu davası açılan belge sayısı ise 2 bin 14 oldu.

Şarkıcı Serdar Ortaç ve sunucu Mehmet Ali Erbil operesyonda gözaltına alındı. Fotoğraf: DHA

Spor Toto Teşkilat Başkanlığının 2023 Sayıştay Kontrol Raporu’na nazaran ise Spor Toto Teşkilat Başkanlığının müdahil olarak katıldığı davaların sayısı yıllar prestijiyle önemli oranda arttı. Rapora nazaran 2020 ve 2021’de 91 olan dava sayısı, 2022’de 954, 2023’te 1937’ye yükseldi.

Peki dava ve hata sayılarındaki artış yasa dışı bahis pazarının büyüdüğü manasına mı geliyor?

“Operasyonlardaki meblağlar devede kulak”

Yasa dışı bahis pazarının niteliği nedeniyle bu pazarın büyüklüğüne dair sağlam ve sağlam bilgilere ulaşmak güç. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Cürüm Ofisi oynanan bahis meblağının global büyüklüğünün 1,7 trilyon dolar düzeyinde olduğu iddiasında bulunuyor.

DW Türkçe’ye konuşan vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl’e göre Türkiye’nin yasa dışı bahis pastasından dünya ekonomisindeki büyüklüğüne paralel bir hisse aldığı varsayımıyla Türkiye’deki yasa dışı bahis meblağının 15 ila 20 milyar dolar düzeyinde olduğunu söylemek mümkün.

“Bu çok büyük sayıdır. Bu nedenle kamuoyuna yansıyan yasa dışı bahis operasyonlarındaki fiyatlar devede kulaktır diyebiliriz” sözlerini kullanan Bingöl, ekliyor:

“Ben çoluk çocuk, evli bekar, genç yaşlı, fakir varlıklı çok farklı kesitleri etkileyen yasa dışı bahis olgusu konusunda bizi yönetenlerin kâfi farkındalığa sahip olduklarından şüpheliyim. Yasa dışı bahsin her geçen gün büyüyerek artması bu kuşkumu maalesef destekliyor.”

“Mafyanın yeni yakıtı”

Artan davaların yasa dışı bahisteki artışı yansıtsa da yasa dışı bahis bölümünün büyüklüğünün ve etkilediği kesim açısından kapsamının dava sayısından çok daha süratli arttığını iddia eden Bingöl, “Çünkü her yerden ulaşılabilir bir hatadan bahsediyoruz” diyor.

Yasadışı bahis ve kumarın, dönen nakit para üzerinden organize kabahat zincirini alttan üste yanlışsız beslediğini söyleyen Bingöl, “Buna mafyanın yeni yakıtı üzere bakabiliriz: Müşterisi bol, haraç toplamak ya da uyuşturucu satışı üzere riski de yüksek değil. Yasa dışı bahis dalının online boyutu, baronların gizlenmesini de kolaylaştırıyor” diye devam ediyor.

Yasa dışı bahis sisteminin işleyişi nasıl gerçekleşiyor?

Kamuoyuna yansıyan bilgilere nazaran Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), 2022-2024 yıllarında 280 binden fazla banka hesabının yasa dışı bahis tahsilatı için kullanıldığını ve bu paranın cürüm örgütlerine gittiğini belirledi.

MASAK’a yasa dışı bahisle ilgili kuşkulu süreç bildirimlerini bankalar gönderiyor. Bankalar, kimi bireylerin hesabına çok sayıdaki şahıstan gelen küçük ölçülü transferleri MASAK’a kuşkulu süreç olarak bildiriyorlar.

Ozan Bingöl “Ama kabahat örgütleri durmaz, ilan vererek yeni hesaplar kiralar” diyor.

Bingöl, Türkiye’de yasadışı bahisin, yurtdışındaki yasal bir bahis şirketinden bir panel satın alınması yahut kiralanması ya da kendilerince tasarlanan bir site üzerinden oynandığını anlatıyor.

Vergi uzmanı Ozan Bingöl Fotoğraf: Privat

Bingöl’ün verdiği bilgiye nazaran, çete başkanının altında ilçe, vilayet, bölge sorumluluk alanları oluşturarak yavaş yavaş yayılan yasadışı bahis organize hata örgütleri; toplayıcılar, cep bankacılar yani ATM’ciler, üst kasa ve kasa isimleriyle hiyerarşik bir yapı halinde organize ediliyorlar. Site üzerinden oyuncuların gönderdiği paralar evvel ATM’ciler tarafından çekiliyor. ATM’ciler bu paraları üstleri olan toplayıcılara gönderiyorlar. Hiyerarşinin en üstündeki bahis organizatörleri yüksek güvenlikli lüks rezidanslarda oturuyorlar. Kazandıkları paraları da çoğunlukla yeniden kaldıkları meskenlerde tutuyorlar.

Ozan Bingöl, yasadışı bahis cürüm örgütlerinin izledikleri en değerli formüllerden birinin de üçüncü bireylerin banka hesaplarının kiralanması olduğunu söylüyor:

“Çünkü bahis paraları üçüncü şahısların hesaplarına atılıyor. Bunlar genç yaşlarda vergi muafı, sabıkasız, öğrenci ya da minimum fiyatla geçinen bireylerden seçiliyorlar. Hasebiyle yasadışı bahis yalnızca bu sitelerde paralarını kaybedenleri mağdur etmiyor. Tıpkı vakitte pek çok öğrenciyi sabıkalı hale geliyor.”

Yasa dışı bahsin dünyada uyuşturucudan sonra en çok kara para üreten bölüm olduğuna ve bu kabahat alanının çok önemli toplumsal sonuçlara yol açtığına işaret eden Bingöl, “Devletin mevzuattan uygulamaya kadar çok aktif araçlara sahip olması gerekir. Kolluk ve MASAK yüksek teknolojik imkanlarla ve uzmanlarla çalışmalı” diye ekliyor.

“Üniversite öğrencileri kullanılıyor”

DW Türkçe’ye konuşan Alternatif Bilişim Derneği’nden Avukat Faruk Çayır da yasa dışı bahis için önemli bir tertip olduğuna işaret ediyor.

Buradan elde edilen yasa dışı karın toplanabilmesi ve tertibin en zirvesindeki bireye gönderilebilmesi için bir banka hesabı yahut en berbat ihtimalle coin hesabı olması gerektiğini söyleyen Çayır, bu hesaplardaki paraların toplanması için ortacılar olduğunu, tekrar buralara vatandaşları çekecek reklamların yapıldığını, bunun için öteki bireylerin kullanıldığını öte yandan banka hesapları açtırılabilecek bireylerin de sisteme dahil edildiğini anlatıyor.

İzlediği davalar üzerinden bilgi veren Çayır, banka hesabı açtırılan bireylerin ekseriyetle üniversite öğrencileri olduğunu aktarıyor.

“Bu işten haberi olmayan, tanıdığı, eşi dostu bu tertibin içerisinde yer alan şahıslar oluyor. Hiçbir şeyden haberi yok. Banka hesabı açılıyor ve bu banka hesabı üzerinden şifreler, telefonlar tanımlanıp güya o kişi bu süreçleri yapmış üzere bir durum ortaya çıkıyor” diyen Çayır, ekliyor:

“Bu üniversite öğrencileri ekonomik zorluk içerisinde, ailelerinin maddi durumu düzgün değil. Bir yerlerden gelir elde etmek istiyorlar ve onlara ‘şu kadar para verelim, siz banka hesabı açın, şifrelerini her şeyini bize verin, biz de bu parayla elektronik ticaret yapalım’ diyorlar. Aylık para gönderiyorlar, 3-5 ay gönderiyorlar sonrası kesiliyor ve bu milyonlarca lira. Tüm belgelerde da tüm davalarda da üniversite öğrencileri yargılanıyor. Türkiye’nin her yerinde davalar var.”

Lisanslı bahis siteleri hangileri?

Türkiye’de sadece Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından lisanslanan makul sitelerde bahis oynanmasına müsaade veriliyor. 2024 prestijiyle bu lisansa sahip esas siteler İddaa, Bilyoner, Nesine, Misli ve Tuttur.

DW Türkçe’ye konuşan Tabir Özgürlüğü Derneği kurucularından internet hukuku uzmanı Prof. Dr. Yaman Akdeniz, son yayınladıkları 2023 EngelliWeb raporuna nazaran geçen yıl Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından 202 bin 369 alan ismi ve web sitesine erişimin engellendiğini, erişime engellenen alan isimlerinin 179 bin 67 adedini (yaklaşık yüzde 88) kumar ve bahis sitelerinin oluşturduğunu söylüyor.

Akdeniz, yasa içinin kapsamını devlet belirlediği için, oburlarının yasa dışı olduğu bir durumun da yaşandığını belirterek BTK Liderine verilen yetkinin aslında “çocukları ziyanlı içerikten” korumak için verilmiş bir yetki olduğunu, lakin bu yetkinin devlet tarafından “yasal” olarak tanımlanan bahis siteleri için kullanılmadığını vurguluyor.

Yaman Akdeniz “Devletin yasal platformlardan vergi aldığı ama başkalarından alamadığı yahut vermeye hazır olsalar bile Türkiye içinde ‘kontrollü bir yapı’ ve hatta monopolize edilmiş bir yapı olduğunu da unutmamak gerekir” uyarısı yapıyor.

Yasa dışı bahis oyunlarına karşı cezalar kâfi mi?

7258 sayılı kanun kapsamında, lisanssız olarak çevrim içi bahis oynatmak yahut oynamak hata sayılıyor ve cezai yaptırımlara tabi tutuluyor. Buna nazaran yasa dışı bahis oynanmasına yer ve imkan sağlayanlarla buna aracılık eden şahıslar için 3 yıldan 5 yıla kadar mahpus cezası öngörülüyor. Yer ve imkan sağlayanlara 10 bin gün, aracılık edenler beş bin güne kadar isimli para cezası da veriliyor.

Kanuna nazaran yasa dışı bahis oyunlarını oynamaya teşvik edenler, bir yıldan üç yıla kadar mahpus ve üç bin güne kadar isimli para cezasıyla cezalandırılırken yasa dışı bahis oynayan bireyler de idari para cezasına tabi. Bu ceza 2024 yılı prestijiyle 36 bin TL ile 144 bin TL ortasında değişiyor.

Avukat Faruk Çayır, cezaların caydırıcı nitelikte olduğu görüşünde. Üç yıldan beş yıla kadar mahpus cezasının ertelenmeyen bir ceza olduğunu hatırlatan Çayır, “10 yılla yargılansanız ne olur ki 5 yılı göze almış adam 10 yıl ceza alır. Zira sebep ekonomik” diyor.

Ceza hukuku manasında daima ceza vererek, daima cezaları artırarak bir yere varma imkanı olmadığını söyleyen Çayır, bu durumun büsbütün ülkenin içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik koşullarla bağlı olduğu görüşünde.

Avukat Faruk ÇayırFotoğraf: Privat

“İnsanlar aslında ekonomik olarak güç durumda olduğu için bunu yapmak istiyor ve bundan gelir elde ediyor. Yasal olmasa bile buraya yönleniyorlar. Zira ekonomik olarak güç durumdalar. Cezayı düşünebilecek durumda değiller” diyen Çayır’a nazaran bu nedenle kurumların bu mevzuya tahlil ararken aşikâr raporlamaları, açılan davalarla ilgili bilgileri gözetmesi gerekiyor.

Çayır, “Yasal bahis sitelerine yönlendirebilirler. Tahminen vergiden muaf tutulabilir, az vergi alınabilir, Kolay oranlarıyla ilgili düzenleme yapılabilir. Tahlil herkesi yargılamak değil. Temelinde yatan ekonomik olduğu için ekonomik bir yere yönlendirmek lazım ki tahlil bulunabilsin” diye konuşuyor.

Ekonomik kaideler pazarı büyütüyor

Yasa dışı bahsin tüm dünyada süratle arttığını söz eden Ozan Bingöl de teknolojinin kullanılması, online olması, pek çok paravan şirketin kullanılması, banka hesaplarının kiralanması üzere ögelerin bu alanla çabayı zorlaştırdığına dikkat çekiyor.

Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz, artan hayat pahalılığı ve gelir dağılımındaki derinleşen adaletsizliğin, yasa dışı bahis pazarını hem büyüttüğünü hem de bu kesimdeki istihdam arzını körüklediğini vurgulayan Bingöl’e nazaran bu nedenle Türkiye’nin ekonomik kaideleri pek çok kişinin bu dala bulaşmasına, kriminal hale gelmesine yol açıyor.

Sorunun temel nedenlerini anlamadan salt cezalarla bu sorunu çözmenin güç olduğunu düşünen Bingöl, “Türkiye’de yasal bahis siteleri de mevcuttur. Ancak yasa dışı bahis siteleri, devlete vergi vermezler, kulüp isim hakkı ödemezler, çeşitli aracılara hisse vermezler. Bu nedenle de daha yüksek oranlarla çalışırlar ve böylelikle daha cazip hale gelirler. Lakin pek çok kişi, bu sitelerce dolandırılıyor” diye konuşuyor.

Yaklaşık 3 milyar dolarlık vergi kaybı

Türkiye’nin yasa dışı bahisle uğraş gayesiyle talih oyunları vergisini 1 Ocak itibariyle yüzde 10’dan yüzde 5’e düşürdüğünü hatırlatan Bingöl, yasa dışı bahis pazarının 20 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde buradaki vergi kaybının gelir ya da kurumlar vergisiyle birlikte 2,5-3 milyar doları bulduğunu belirtiyor.

“Yasa dışı bahsin ortaya çıkması ve cazip olmasındaki değerli etkenlerin başında yasal bahiste vergi olması” diyen Bingöl, verginin fiskal gayesi kadar toplumsal emelinin da kıymetli olduğuna işaret ederek yasal bahisteki vergilerin belirli bir optimal düzeye getirilmesinin yasa dışı bahsin cazibesini kıymetli ölçüde azaltabileceğini vurguluyor.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?