TÜSİAD’dan sert çıkış: Güven bunalımı yaşıyoruz
İstanbul’da düzenlenen Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Genel Şura toplantısında yapılan sunum ve konuşmalarda Türkiye’de gündeme damgasını vuran gelişmeler hakkında sert bildiriler verildi.
Genel şurada paylaşılan sunumun, “Politik hayatta harikulâde olaylar” başlıklı slaytında siyasetçilere, iş beşerlerine ve gazetecilere yönelik yargı süreçlerine “Sorgulanıyor, Tutuklanıyor”, Türk Silahlı Kuvvetleri’nden ihraç edilen teğmenlere de “Ordudan ihraç ediliyor” tabirleriyle dikkat çekildi.
Politik hayatta yaşanan harika olayların, toplumda kaygı yarattığına ve itimat sarstığına işaret edilen sunumda, tutukluluk süreçlerinin istisna değil kural haline gelme probleminin da çözülemediği belirtildi.
“Hata, suistimal ve kayırmacılık çok yaygın”
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan da genel konsey toplantısında yaptığı konuşmada son devirde artan kayyum uygulamalarına, gözaltı ve tutuklamalara sert tenkitler yöneltti.
Depremlerde, yangınlarda, iş kazalarında çok sayıda vatandaşın hayatını kaybettiğine dikkat çeken ve bunun “hata, suistimal ve kayırmacılığın çok yaygın olduğunu” ortaya koyduğunu söyleyen Turan, eleştirel sözlere ve habercilik faaliyetlerine açılan soruşturmaların da çok sıklaştığını belirtti.
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan. Fotoğraf: privat
Orhan Turan, “10 küsur sene evvelki olaylara artık yeni soruşturmalar açılıyor. Tutuklu milletvekillerine, siyasi parti önderlerine ve belediye liderlerine daima yenileri ekleniyor. Disiplinsizlik hatasıyla teğmenler hakkında ihraç kararı alınıyor ancak sarsıntı, yangın, taciz, bayan cinayeti, iş kazası üzere kamuoyunda infial yaratan birçok olayda ya hatalılar bulunmuyor ya da kısa müddette özgür kalıyorlar” dedi.
Kamuoyu vicdanında cürüm ve ceza ortasında orantısızlık kanaati oluştuğunu belirten Turan, tenkitlerini şu sözlerle sürdürdü:
“İster seçimle ister atamayla gelen kamu vazifelilerinin misyonlarından alınmasının yeni örneklerine şahit oluyoruz. Üstelik yeni yasal düzenlemelerle kamu görevlilerinin Devlet Denetleme Kurulu tarafından misyondan alınması ve TMSF’nin şirketlere kayyum olarak atanması mümkün oluyor. Yolsuzluk, dolandırıcılık, karaborsa haberlerinin gerisi arkası kesilmiyor. Kabahat işlemek hedefiyle örgüt kurmak, galiba artık şirket kurmaktan daha kolay.”
“Sistemik risk” tehlikesi
“Kadın cinayetleri ve çocuk tacizlerinin de sonu gelmiyor. Nedir bu tırmanma? Biz niçin bu hâle geldik?” kelamlarını kaydeden Orhan Turan, “hukuka olan inancın sarsılması” nedeniyle bu sıkıntıların artmakta olduğunu söz etti.
“Modern devletin temelinde hukukun üstünlüğü vardır. Tüm vatandaşlar kanun önünde eşittir. Devlet de hukukla bağlıdır. Her kademede idare keyfi değil, hukuk kurallarına nazaran yapılır” kelamlarının altını çizen Turan, çocuklarına ve torunlarına büyük bir miras değil, daha güzel bir gelecek bırakmak istediklerini, daha âlâ bir geleceğin ise hukuka itimat olmadan tesis edilemeyeceğini aktardı.
TÜSİAD Başkanı Turan, “Hukuka güven kalmazsa güvensizlik, istikrarsızlık ve belirsizlik her yere sirayet eder. Sistemik risk oluşur. Günü kurtarmak mümkün olsa da yarınlar tehlike altına girer” diye konuştu.
“Stres birikiyor”
Hukukun üstünlüğünü, çabucak ve tam olarak tesis etmeden ne iktisatta ne toplumda ne iç ne de dış siyasetteki sıkıntıların çözülebileceğini kaydeden Turan, ayrıyeten AKP hükümetinin iktisat siyasetlerine ait de değerlendirmelerini aktardı.
“Sayın Bakan Mehmet Şimşek’in ekonomi programına dayanak veriyorsak da iktisatta her şeyin yolunda olduğunu söyleyemeyiz” diyen TÜSİAD Başkanı, enflasyonla mücadelenin hızlanması gerektiğini tabir etti, “Yoksa gerilim birikiyor. Enflasyonla çabanın maliyetine katlanmak zorlaşıyor, hem teşebbüsçüler için hem çalışanlar için. Endüstrici çok zorlanıyor. İhracatçı kan ağlıyor. İthalatın cazibesi artıyor” ikazında bulundu.
TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Başkanı Ömer Aras.Fotoğraf: ANKA
Başka ülkelerde rakipleriyle rekabet etmekte zorlandıklarını anlatan Orhan Turan kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biz nasıl rekabet edebiliriz? Bunun matematiği nedir? Verimlilik farkı bu makası kapamaya kâfi mi? Pekala bugün işimizi nasıl devam ettireceğiz? Devam ettiremezsek çalışanlarımız ne olacak? Nüfus artış suratının dramatik biçimde azaldığının farkındayız. Pekala, bunun verimlilikte çok daha büyük bir artışı gerektirdiğinin ne kadar farkındayız? Çalışan sayısı artmadan, nitelik yükselmeden, verimlilik hızlanmadan, katma bedel artmadan nasıl büyüyeceğiz? Bunu açıklayan bir teori var mı?”
“Zamanımız kalmadı”
“Sussak gönlümüz razı değil” diyen Orhan Turan, “Özdemir Asaf, ‘Her şeyi vakte bıraktık, vaktimiz var mı bilmeden’ demişti. Artık vaktimizin kalmadığını biliyoruz” kelamlarıyla de pek çok hususta yaptıkları davetlerden sonuç alamadıklarına işaret etti.
Turan, “Dünyada büyük bir değişim yaşanıyorken önümüzde bir sıçrama fırsatı olduğunu görüyoruz. Bundan yararlanalım diyoruz lakin gücümüz boşa gidiyor. Dünyadaki değişimi yakalayamıyoruz. Artık hiçbir şeyi vakte bırakamayız. Bunun için vaktimiz kalmadı” ihtarında bulundu.
“Kamunun da kemer sıkması şart”
TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Başkanı Ömer Aras da hükümetin iktisat siyasetlerini eleştirdi.
“Kamunun da özel kesim şirketleri ve vatandaşlarımız üzere eşit seviyede kemer sıkması şart” diyen Aras, enflasyonla uğraş için 2025 yılında kamuda yapılacak tasarrufun daha aktif olmasını beklediklerini söylerken, “Devletin bütçe disiplinine uyması, kamu harcamalarını denetim etmesi ve kamuda tasarrufu arttırması şart” kelamlarını kaydetti.
“Demokrasimizi zedeledi”
Aras, belediyelere yönelik artan baskılara dikkat çekti, “Yerel seçimlerde politik gücün barış içinde el değiştirmesi, ülkemizde demokrasinin gücünü tekrar tüm dünyaya göstermiş oldu lakin seçimler sonrasında seçilmişlerin vazifeden alınarak atanmışların misyona getirilmesi demokrasimizi zedeledi” dedi.
Ömer Aras ayrıyeten iktisatta hayata geçirilmesi gereken iki ana yapısal ıslahatın ehemmiyetine vurgu yaparak bunları şöyle sıraladı:
“Birincisi, beşere paha katan eğitim ve liyakat. İkincisi, hukukun üstünlüğü ve bağımsız yargı. Gayemiz, bu ıslahatların yarattığı inanç ortamıyla beslenen ekonomik kalkınma olmalıdır. Bu iki ıslahatı hakkıyla gerçekleştirebilirsek öteki tüm ıslahatlar çarçabuk yapılabilecektir. Dünya ile rekabet edebilmemiz için özel bölümde ve kamu bürokrasisinde âlâ eğitilmiş yüksek vasıflara sahip ve liyakate uygun atanmış beşerler olması kaide. Ayrıyeten bilimde, sanatta, sporda, tüm alanlarda ileri gitmek için her şeyden evvel nitelikli insan gerekiyor. Düzgün yetişmiş beşerler hukukun üstünlüğünün ve adil yargının olduğu bir ortamda çalıştığı takdirde iktisat başta olmak üzere her mevzuda muvaffakiyetin yolu açılacaktır. Bu mevzuda toplumsal fikir birliğine gereksinimimiz var.”
“Türkiye açısından değerli bir kavşaktayız”
İçinde bulunulan sürecin dünya için olduğu kadar Türkiye için de kıymetli bir kavşak olduğunu kaydeden Ömer Aras, ekonomik ve siyasi gelişmelerin hem büyük fırsatlar hem de büyük riskler yarattığına dikkat çekerek şu iletileri verdi:
“Bu süreci kesinlikle çok yeterli yönetmeliyiz. Türkiye’mizin, dünyada kelamı geçen, bölgesinde istikrarın teminatı olan, iktisadı istikrarlı, demokrasisi sağlam, hukuk devleti unsurları yerleşmiş, toplumu huzurlu bir ülke olması yönünde el birliği ile çalışmalıyız. Bunu lakin hukukun üstünlüğü ve bağımsız yargının yarattığı itimat ortamında düzgün yetişmiş, liyakatla misyona gelmiş beşerler ve eşitlikçi bir yaklaşımla yapabiliriz. Bunu yaptığımız taktirde en kıymetli yapısal ıslahatı gerçekleştirmiş olacağız. Bizi yönetenlere düzgün niyetle tekliflerimizi aktarmak vazifemizdir. Hepimiz bu doğrultuda üstümüze düşeni yerine getirmeliyiz.”
YİK Başkanı ayrıca toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin, kalkınmanın tüm boyutlarını negatif etkilediğine işaret etti.
Aras, “Kadınların ekonomik, siyasi ve toplumsal hayatta erkeklerle eşit halde temsil edilmesi ekonomik kalkınma, adaletsizlikle uğraş ve toplumsal refah yaratarak ilerlemenin olmazsa olmaz koşuludur” diye konuştu.
ANKA/ DA, BK
DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?
