Türkiye ekonomisi İkinci Trump Devri’ne hazır mı?

Donald Trump’ın Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) 47’nci başkanı seçilmesi, küresel piyasalarda olduğu üzere Türkiye piyasalarında da yankı buldu. Trump’ın zaferini ilan etmesi sonrasında Borsa İstanbul günü yüzde 2,88 artışla günü 8 bin 862 puandan kapatırken, ABD Dolar kuru yüzde 0,22, Euro kuru yüzde 1,86 düştü. Gün içinde altın, gümüş ve petrol fiyatlarında da sert gerilemeler oldu. Öte yandan Bitcoin yüzde 7 artışla 75 bin doları test etti.

DW Türkçe’ye konuşan iş dünyası temsilcileri ve ekonomistlere nazaran, Donald Trump’ın ikinci başkanlık devri Türkiye üzere gelişmekte olan bir iktisat için fırsatlardan çok riskler barındırıyor. Bilhassa Trump’ın ABD iktisadını daha içe kapanık ve müdafaacı hale getirecek gümrük vergisi duvarları vaadi ve Ortadoğu’da İsrail siyasetlerine verdiği dayanak Türkiye’nin global ticaretteki hareket alanını kısıtlayabilir.

Erhan AslanoğluFotoğraf: Privat

Bunun yanı sıra ABD Merkez Bankası Fed’in Trump devrinde uygulayacağı faiz siyaseti, gelişmekte olan ülkelere kayan memleketler arası sermayenin yine rotasını ABD’ye çevirmesine neden olabilir. Uzmanlara nazaran, böylesi bir tablonun hayata geçmesi halinde, dış kaynak muhtaçlığı olan Türkiye iktisadının milletlerarası sermayeden beklediği para akışı zora girebilir.

“Avrupa olumsuz etkilenirse, Türkiye de olumsuz etkilenir”

İstanbul Topkapı Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu’na nazaran, Trump’ın iktisat üzerindeki en değerli tesiri ABD’ye giren mallar için uygulayacağı muhafazacı gümrük vergileri olacak. Trump idaresinin sadece Çin değil, başta Almanya olmak üzere Avrupa ekonomilerine de bu formda ziyan verebileceğini lisana getiren Prof. Erhanoğlu, “Böylesi bir tablo dış ticaretinin yarısından fazlasını AB ülkeleri ile yapan Türkiye açısından zahmet yaratacaktır. Dinginleşen bir Avrupa, Türkiye’yi de yavaşlatır” diye konuşuyor.

İzmir Limanı’ndaki konteynerlerFotoğraf: Mahmut Serdar Alakus/AA/picture alliance

“Sermaye girişi yavaşlayabilir”

Bununla birlikte, Trump’ın vaatleri kapsamında vergileri indirme ve askeri harcamaları artırma konusunda adım atması halinde oluşacak bütçe açıklarının ABD faizleri üzerinde bir baskı oluşturacağına vurgu yapan Aslanoğlu, “O vakit dünyada borçlanma imkanlarını ve genel olarak bizim üzere ülkelere sermaye girişini de olumsuz etkilemeye aday bir gelişmeyi de görmüş oluruz. Öte yandan Trump’ın iklim krizine ilgisizliği yüzünden iklime bağlı göçler artabilir. Bu da geçiş coğrafyasında bulunan Türkiye’nin göçmen sıkıntısını büyütebilir” değerlendirmesinde bulunuyor.

Türkiye, Trump vaktinde açık verdi

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı dış ticaret bilgilerine nazaran ABD ile Türkiye ortasındaki ticaret, 2023’te yaklaşık 30 milyar 660 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bunun 15,8 milyar dolarını Türkiye’nin ABD’den yaptığı ithalat, 14,9 milyar dolarını ise Türkiye’nin ABD’ye ihracatı oluşturdu.

Rakamlara bakıldığında, Türkiye’nin ABD ile ticaretinde Trump’ın birinci devrine nazaran Biden’lı yıllar daha karlı geçti. İki ülke ortasındaki ticaret Trump’ın son üç yıllık periyodunda toplam 64,6 milyar dolar olurken, Biden’ın üç yıllık periyodunda ise bu sayı 90,6 milyar dolara ulaştı. Trump devrinde ABD ile ticaretinde açık veren Türkiye, Biden periyodunda ise ABD ile ticaretinde fazla vermeye başlamıştı.

Trump’ın ikinci başkanlık periyodunda ise Türkiye’nin bu avantajını koruyup koruyamayacağı merak konusu.

MAKFED Başkanı Adnan DalgakıranFotoğraf: Privat

“Koruma duvarları Türkiye’yi zorlar”

Trump’ın seçim periyodunda Çin’e uygulayacağı vergileri yüzde 60’a kadar çıkaracağı vaadinde bulunduğunu hatırlatan Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Başkanı Adnan Dalgakıran, “Trump Çin dışındaki öteki ülkelere de yüzde 10 ile 20 ortasında değişen günlük vergi tarifelerinden bahsediyordu. Bu kelamlarını yerine getirirse, bu global ve özgür ticaretin sonu olur” diyor.

Türkiye’nin Trump idaresindeki ABD’nin global ticarette ortaya koyacağı korumacılık duvarları nedeni ile dış ticarette önemli zorluklar yaşayabileceğini tabir eden Dalgakıran, yeni periyotta ABD-Türkiye ortasındaki ticareti büyütmenin de kolay olmadığına dikkat çekiyor.

Dalgakıran, şunları söylüyor: “6 -7 yıl evvel dönemin ABD Ticaret Bakanı Türkiye’ye gelmiş ve iki ülke ortasındaki ticareti 100 milyar dolara çıkarma gayesine değinmişti. Bu amaç için Türkiye’deki şirketlerin çapının küçük olduğuna işaret etmişti. Hakikaten de o denli. Sadece büyük şirketler ABD ile ticaretini geliştirebilir.”

Emine Erdoğan, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Trump, Melania TrumpFotoğraf: Alex Wong/Getty Images

Yatırımcı neyi merak ediyor?

Türkiyeli yatırımcılar için yeni Trump periyodu konusunda en merak edilen bir öteki mevzu ise, Trump’ın izlemesi beklenen siyasetlerin hangi yatırım araçları ve dallar üzerinde nasıl bir tesiri olacağı istikametinde.

Yapı Kredi Yatırım Yatırım Stratejileri Müdürü Hakan Halaç’ın verdiği bilgilere nazaran, Trump siyasetlerinin enflasyonist tesiri, uzun vadeli tahviller üzerinde baskı yaratacak. Bu periyotta pay senedi endekslerinde güçlü performanslar görülebileceğini lisana getiren Halaç, “Altın ise, uzun vadede yüksek enflasyon beklentisinin canlı kalması ve kısa vadede faiz indirim mümkünlüğünün artmasından olumlu etkilenecektir” diyor.

Burgan Bank Türkiye Genel Müdürü Murat DinçFotoğraf: Privat

“Trump daha makul noktaya gelebilir”

Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde faaliyet gösteren Kuveyt merkezli Burgan Bank Kümesi’nin iştiraki olan Burgan Bank Türkiye Genel Müdürü Murat Dinç ise, birinci seçim sonuçlarının gelmesi ile piyasalarda yaşanan kimi dalgalanmaların süreksiz olduğunu tabir ediyor.

Trump’ın Ocak 2025’te başkanlık vazifesini resmen devralması ve takımını ilan etmesi sonrasında taşların biraz daha yerine oturacağını kaydeden Murat Dinç, “O gün geldiğinde, seçim periyodunda iktisatta sert sayılabilecek vaatlerde bulunan Trump’ın daha makul bir noktaya çekildiğini görebiliriz” diyor.

İkinci Trump devrinde ABD ve Türkiye ortasındaki ticari ve ekonomik münasebetlerin Rusya-Ukrayna savaşı ve Ortadoğu’daki belirsizliklerden bağımsız ele alınmasının güç olduğunu belirten Dinç, “Ben iki ülke ortasında önemli bir kırılma yaşanmasını, münasebetiyle ticarette büyük dertler olmasını beklemiyorum. İlan edilen büyük gayelere ulaşmak kolay olmasa da ticaretteki olumlu seyrin süreceğini düşünüyorum” formunda konuşuyor.