Trump-Putin görüşmesinde neler konuşuldu?

Ukrayna’da ateşkes umutlarının çıkmaza girmeye başladığı bir aşamada ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Rus devlet medyasına yansıyan haberlere nazaran Putin, iki saatten uzun sürdüğü belirtilen görüşmeyi “açıksözlü” ve “yararlı” diye nitelendirdi. Putin, görüşmede Rusya’nın gelecekteki barış görüşmeleriyle ilgili bir mutabakat zaptı için Ukrayna ile birlikte çalışmaya hazır olduğunu belirtti. Rusya’nın ihtilafın barışçı tahlilinden yana olduğunu belirten Putin, Rusya ve Ukrayna’nın “tüm taraflara uyacak uzlaşılar için azami uğraş göstermesi gerektiğini” kaydetti.

İstanbul’da geçen hafta Rusya ve Ukrayna heyetleri ortasında gerçekleşen direkt görüşmelerin tüm tarafları ihtilafı sona erdirme istikametinde “doğru bir yola” soktuğunu belirten Putin, “Anlaşma unsurları, muhtemel barış muahedesinin imzalanmasına yönelik takvim, ilgili mutabakatlara varılması durumunda makul bir müddet için ateşkesi de içeren bir dizi hususta mutabakat zaptı için Ukrayna ile birlikte çalışmaya hazırız” dedi.

Trump: Müzakereler derhal başlayacak

ABD Başkanı Donald Trump ise görüşme sonrasında yaptığı açıklamada daha net bir ileti verdi ve “Taraflar ateşkes için görüşmelere derhal başlayacak” dedi.

Trump, kendisine ilişkin toplumsal medya platformu Truth Social’dan yaptığı paylaşımda, “Rusya ve Ukrayna ateşkes için, ve daha değerlisi savaşı bitirmek için müzakerelere derhal başlayacak” ifadesini kullandı. ABD Başkanı, Putin ile görüşmesiyle ilgili olaraksa “görüşmenin tonunun ve ruhunun kusursuz olduğunu” söz etti.

Vance’den tehdit üzere mesaj

Trump-Putin görüşmesi, ABD Lider Yardımcısı JD Vance’in, “Sabrımız taşıyor” çıkışının akabinde gerçekleşti.

Vance, Trump-Putin görüşmesinden saatler öncesinde yaptığı açıklamada Rusya’nın savaşı sona erdirmeye istekli olmaması halinde “ABD’nin eninde sonunda bunun kendi savaşı olmadığını söylemek zorunda kalacağını” söz etti. “Burada bir çıkmaz olduğunun farkındayız” kelamlarını kaydeden ve Trump’ın Putin’e “Bak, bu mevzuda önemli misin?” sorusunu yönelteceğini aktaran Vance, “Dürüst olmak gerekirse Lider Putin’in bu savaştan nasıl çıkacağını tam olarak bilmediğini düşünüyorum” diye konuştu.

Vance, “Tango yapmak için iki kişi gerekir. Başkan’ın (Trump’ın) bunu yapmaya istekli olduğunu biliyorum, fakat Rusya bunu yapmaya istekli değilse, o vakit eninde sonunda bu bizim savaşımız değil diyeceğiz… Bitirmeye çalışacağız fakat bitiremezsek sonunda şöyle diyeceğiz: ‘Biliyor musunuz? Denemeye bedeldi fakat artık denemeyeceğiz” tabirlerini kullandı.

Beyaz Saray’dan “Sabrımız taşıyor” açıklaması

Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karoline Leavitt de Trump’ın daha evvel Ukrayna savaşının “önceki ABD idarenin beceriksizliği ve zayıflığı nedeniyle başladığını söylediğini” anımsattı ve bunu düzeltmek için ağır efor gösterdiğine işaret etti.

Ancak artık Trump’ın ihtilafa taraf her iki tarafın tavrı nedeniyle “tahammülünü kaybetmeye başladığına” ve “hayal kırıklığı yaşadığına” vurgu yapan Leavitt, “Başkan Trump taraflara mümkün olan en kısa vakitte ateşkes sağlanması ve barışın tesis edilmesini istediğini açıkça söz etti” diye konuştu.

Görüşme öncesinde ABD’nin Rusya’ya yönelik baskısına ABD Hazine Bakanı Scott Bessent de katılmış, Trump’ın “Putin’in âlâ niyetle müzakere etmemesi halinde Rusya’ya karşı ek yaptırımlar uygulanabileceğini açıkça söz ettiğini” hatırlatmıştı.

Moskova: Rusya sorumlu tavır sergiliyor

Rusya ise telefon görüşmesi öncesinde yaptığı açıklamalarda “yapıcı” ve “sorumlu” bir tavır sergilediğini savundu.

Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Trump ile Putin ortasındaki telefon görüşmesinin, geçen hafta üç buçuk yıl ortadan sonra İstanbul’da Rusya ile Ukrayna ortasında yapılan birinci direkt müzakereler sonrasında gerçekleşiyor olmasının değerli olduğuna vurgu yaptı.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova ise Devlet Lideri Putin’in 14 Haziran 2024’te Rusya’nın konumu açıkça ortaya koyduğuna işaret ederek, bu doğrultuda “sistematik, prensipli ve mantıklı bir halde hareket edildiğini” savundu.

Buna rağmen Ukrayna’nın daima konum değiştirdiğini savunan Zakharova, Ukrayna’nın bu değişken tavrının İstanbul müzakerelerine de yansıdığını argüman etti.

Rusya’nın şartları neydi?

Rusya lideri Vladimir Putin, Haziran 2024’te Ukrayna ile görüşmeler için şartlarını açıklamıştı. Putin bu şartlarını; “Ukrayna birliklerinin Donbass ve Novorossiya’dan çekilmesi, Kiev’in NATO’ya katılma isteğine son verilmesi, Batı’nın Moskova’ya yönelik tüm yaptırımlarının kaldırılması, Ukrayna’nın ilişkisiz ve nükleer silahlardan arındırılmış bir statüyü taahhüt etmesi, Ukrayna’nın Rusça konuşan vatandaşlarının haklarına, özgürlüklerine ve çıkarlarına tam olarak hürmet göstermeyi taahhüt etmesi” olarak sıralamıştı.

Trump ve Putin kaç kere görüştü?

Resmi açıklamalara nazaran Donald Trump, bugünkü telefon görüşmesiyle birlikte ABD başkanlığını devraldığından bu yana üç kez Rusya Devlet Başkanı Putin ile telefonda görüşmüş oldu.

Ocak’ta yemin ederek misyona başlayan Trump, Putin ile birinci telefon görüşmelerini 12 Şubat’ta yaptı. Bu görüşmelerin akabinde Rusya’nın barış isteğini tabir ettiği ve bu nedenle Trump’ın üst seviye ABD yetkililerine Ukrayna’daki savaşı sonlandırma görüşmelerini başlatmak için talimat verdiği açıklandı.

Trump, Putin ile 18 Mart’ta yaklaşık iki saat süren bir telefon görüşmesi daha gerçekleştirdi. Putin bu görüşmede Ukrayna güç tesislerine taarruzları süreksiz olarak durdurmayı kabul etti. Lakin Rus önder, Trump’ın kalıcı bir barış muahedesine giden bir birinci adım olmasını umut ettiği 30 günlük ateşkesi onaylamayı reddetti. Bunu izleyen günlerde de esasen Rusya ve Ukrayna birbirlerini varılan uzlaşmaya karşın güç tesislerine saldırmak, moratoryumu ihlal etmekle suçladı.

Açıklanandan daha sık mı görüştüler?

Trump ve Putin’in resmen açıklanandan daha sık görüştükleri argümanları daima gündemde.

Mart ayında Kremlin, Trump ve Putin ortasında son aylarda kamuoyuna duyurulanlardan daha sık telefon görüşmesi olduğuna işaret etti.

Putin Trump’tan evvel en son Şubat 2022’de, Ukrayna’ya işgali başlatmadan kısa bir süre önce dönemin başkanı Joe Biden ile görüşmüştü.

Görüşmeler nasıl gerçekleşiyor?

ABD Başkanı Trump ve Rusya Devlet Lideri Putin, şifreli telefon sistemi aracılığıyla görüşüyorlar. Bugüne kadar imajlı görüşme gerçekleştirilmediği belirtildi.

Görüşmede her iki liderin konuşmaları tercümanlar tarafından çevriliyor. Biraz İngilizce bilen Putin müzakereler esnasında Rusça konuşuyor.

Reuters, dpa, AFP, AP/ DA, BK