Rapor: Avrupa sellere ve sıcak hava dalgalarına hazırlanmalı
“2024 Avrupa İklim Durumu Raporu” hiçbir kıtanın Avrupa kadar süratli ısınmadığını ortaya koydu. Bugün yayımlanan rapora nazaran, geçen yıl birçok defa sıcaklık hududu aşıldı ve olumsuz rekorlar kırıldı.
Avrupa Komitesi’nin Copernicus İklim Değişikliği Servisi (C3S) ile Dünya Meteoroloji Örgütü’nden (WMO) yaklaşık 100 bilim insanı tarafından hazırlanan rapora nazaran, dünya sanayi ihtilalinden bu yana ortalama 1,3 derece ısınırken, Avrupa’da bu 2,4 derece olarak tespit edildi. Hava sıcaklığının olağandan daha düşük seyrettiği İzlanda hariç, geçen yıl Avrupa’nın her yerinde ortalamanın üzerinde yüksek sıcaklıklar ölçüldü.
Raporu kaleme alan gruptan bilim insanı Samantha Burgess, “Deniz suyu sıcaklıkları fevkalâde yüksekti. Deniz düzeyi yükselmeye; buz katmanları ve buzullar da erimeye devam etti” diyor.
Geçen yıl dünya genelinde de hava sıcaklığı kayıtlarının tutulmaya başlanmasından bu yana en sıcak sene olarak tarihe geçti. Burgess, “Ve bu sırada, atmosferdeki sera gazı yoğunluğu artmaya devam ederken, 2024’te yeni rekor düzeylere ulaştı. Avrupa, 80’li yıllardan bu yana global ortalamanın iki katı süratle ısınıyor” diye tehlikeye işaret etti.
Sel ve sıcak hava beşerler ile altyapıyı tehdit ediyor
Burgess’in de aktardığı bu değişimin geniş kapsamlı sonuçları kelam konusu.
Avrupa Orta Vadeli Hava İddiaları Merkezi (ECMWF) Genel Yöneticisi Florence Rabier, gazetecilere yaptığı açıklamada, insan kaynaklı iklim değişikliğinin tesirinin global ısınmayı ortaya koyan ortalama sayılardan ibaret olmadığını, bölgesel ve lokal seviyede sonuçları bulunduğunu vurguluyor.
2024 yazında Avrupa’nın birçok kentinde çok sıcaklar yaşandı. Bergamo da çok sıcakların yaşandığı kentlerden biri oldu.Fotoğraf: picture alliance / abaca
Seller, sıcak hava dalgaları, taşkınlar, fırtınalar yahut kuraklıkların yaşandığı Avrupa’daki yaklaşık 750 milyon insanın hayatı, insan kaynaklı iklim değişikliğinin körüklediği çok hava olaylarından giderek daha sıklıkla olumsuz formda etkileniyor.
Geçen yıl Ekim ve Kasım aylarında İspanya’nın Valencia kentindeki sellerde 220’den fazla kişi hayatını kaybetti. Bölgeye düşen yağış ölçüsünde birkaç saat içinde tüm vakitlerin rekoru kırıldı, sular otomobilleri, konutları ve altyapıyı tahrip etti. Zararın 16 milyar euronun üzerinde olduğu kestirim ediliyor.
Ondan evvel de Boris fırtınası, sekiz Doğu Avrupa ülkesinde binlerce kilometrelik ırmak yatağı boyunca sellere ve su baskınlarına neden oldu.
Veriler, Avrupa’da geçen yıl fırtınalar ve sellerden tahminen 413 bin kişinin etkilendiğini ve en az 335 kişinin hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor.
2024, kayıtların tutulmaya başlanmasından bu yana sıhhati tehdit edecek seviyede çok sıcakların yaşandığı gün sayısının en yüksek olduğu ikinci yıl oldu. Bilhassa Doğu Avrupa’da hava çok sıcak ve kurak geçerken, güneyde kış aylarında bile şiddetli kuraklıklar yaşandı.
Aşırı sıcaklar kuraklığı da beraberinde getiriyor.Fotoğraf: Ãlex Zea/Europa Press/abaca/picture alliance
Batı Avrupa’da ise 1950’den bu yana neredeyse hiç görülmediği kadar çok yağış kaydedildi. Kuraklık ve şiddetli yağmurun birleşimi de sel riskini kıymetli ölçüde artırıyor, zira sertleşmiş ve kurumuş toprak kısa müddette büyük ölçüde suyu çekemiyor. Bu da kısa müddette tehlikeli akıntıların oluşmasına neden oluyor.
Şehirlerin daha fazla muhafaza tedbirine gereksinimi var
Raporun sunumunda konuşan WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, sıcaklık artışındaki minimal değişikliklere de dikkat çekerek, “Kesirli kıymetlerdeki her bir artışın bile büyük tesiri kelam konusu, gerçekten hayatımız, ekonomimiz ve gezegenimiz üzerindeki riskleri artırıyor. Ona nazaran adım atmaya mecburuz” uyarısı yaptı.
Bir yandan iklim değişikliğini tetikleyen emisyonlar dünya genelinde hâlâ artıyor olsa da başka taraftan düzgün haberler de mevcut: Avrupa 2024’te güneş, rüzgar ve biyokütleden hiç olmadığı kadar çok güç üretti ve elektriğin yüzde 45’i iklim dostu yenilenebilir alternatif kaynaklardan sağlandı.
Bu olumlu gelişmeye karşın araştırmacılar, bilhassa selden korunma ve sıcak hava baskısına karşı ülkelerin en kısa müddette tedbirler alması ve bu değişim ile uyumlu önlemleri hayata geçirmesi konusunda uyarıyor.
2024 Avrupa İklim Durumu Raporu’nun müelliflerinden bilim insanı Burgess’e nazaran uzun vadede 1,5 dereceyi aşan global ısınma, Avrupa’da çok sıcaklardan 30 bin kişinin daha vefatına yol açabilir.
Araştırmacılar, Avrupa’daki kentlerin yarıdan fazlasının çok hava şartlarına ahenk sağlamak ve vatandaşlarını daha yeterli korumak için planlar hazırlamasını ise olumlu olarak pahalandırıyor.
Bu mevzuda Paris, Milano, Glasgow ile Hollanda öncülük ediyor. Bu kentlerde, iklim değişikliğinden korunma yerlerinin tesis edilmesi, kentleri serinletmek için yeşil alanların genişletilmesi ve sellerden korunma tedbirlerinin artırılması için çalışılıyor.
