Mizojini: Sosyal medyada kadın düşmanlığı akımı

İnternetteki trendlere bakıldığında “mizojini” ismi verilen bayan düşmanlığının artık marjinal bir olgu olmaktan çıktığı görülüyor. Bayan düşmanlığı, toplumsal medyada bilhassa erkekler tarafından milyonlarca defa paylaşılan bir içerik akımına dönüşmüş durumda.

Yeni medya lisanında bu dijital erkek kozmosu “manosfer” olarak isimlendiriliyor. Almanya’da da tesirinin gözlemlendiği bu akımda kendilerini feminizmin mağduru olarak sunan erkekler, gücü tekrar ele geçirme daveti yapıyor.

Genç kullanıcılar, bu içeriklerle birden fazla vakit tesadüfen karşılaşıyor ve istatistiklere nazaran izlemeye devam ediyor. İngilzce “man” (erkek) ve “sphere” (alan/evren) sözlerinden türetilen “Manosphere” öfke, hayal kırıklığı ve ideolojiden besleniyor.

Manosfer neyi temsil ediyor?

Manosferde feminist aksisi anlatılar toplumsal medya aracılığıyla süratle yayılıyor. İçerikler, manipülatif bağ tavsiyelerinden bayanların toplumsal statüsünü zayıflatmayı amaçlayan siyasi telaffuzlara ve açık bayan nefretine kadar uzanıyor. Ortak nokta ise cinsiyetler ortası eşitliğe duyulan temel zıtlık.

Bu içeriklerin çoklukla profesyonel biçimde üretilmiş oldukları görünüyor. “Nemesis’in Kızları” isimli kitabın müellifi ve içerik üreticisi Tara-Louise Wittwer şunları söylüyor:

“Ellerinde mikrofon olan erkekler, çoklukla podcast formatında, bayanların örneğin yüksek ‘body count’ (çok partnerle cinsel ilişki) sahibi olmamaları gerektiğini anlatıyor. Kendi tabirleriyle ‘doğala ve geleneğe dayalı’ pahaları savunduklarını iddia ediyorlar. Ancak aslında kastettikleri şey baskı.”

Wittwer şöyle devam ediyor:

“Bu klasik dünya görüşüne nazaran bayan pasif, erkek ise seçendir. Bu, alfa erkeklerin hayalindeki nizamdır. Lakin gerçeklik artık apayrı: Bayan bugün kimi seçeceğine, kimseyi seçmemeye ya da bir bayanla birlikte olmaya karar verebiliyor. 30 yaşında ve üç kedisiyle memnun bir bayan da olabiliyor. İşte tüm bunlar, kelam konusu erkekleri öfkelendiriyor. Zira bayanlar üzerindeki güçlerini kaybettiklerini görüyorlar.”

Yazar, aktivist ve internet içerik üreticisi Tara-Louise WittwerFotoğraf: Lewis Jones, We Are Era

Manosfer içerikler incelediğinde hepsinin emsal bir algıyı beslediği dikkat çekiyor. Onlara nazaran; çağdaş toplum erkek aykırısı ve erkekler sistematik olarak dışlanıyor. Bu kanallarda eski toplumsal rollere ve cinsiyet kalıplarına dönüş hasreti öne çıkıyor.

Dinî temelli içerikler: Hristiyan Influencer’lar

Aynı söylemi dinî argümanlarla sürdüren “Christfluencer” ismi verilen Hristiyan toplumsal medya fenomenleri de var. Bunlar, bayan haklarını sınırlamak için dine atıf yapıyorlar. Wittwer, bu eğilimi şöyle yorumluyor:

“Bu aslında sorumluluktan kaçışın bir yolu: ‘Kadınları baskılamamız bizim hatamız değil, İlah bu türlü buyurdu, biyoloji bu türlü diyor; bayan daha az kıymette, az partneri olmalı, yalnızca muhakkak işleri yapmalı’ halinde özetlenebilecek bir niyet stilleri var.”

Bu eğilime bayanlar da dahil oluyor. “Make him a sandwich” (Ona bir sandviç yap) etiketi altında “manosfer” akımını benimseyen ve “doğal düzen” telaffuzunu savunan bayanlar içerik üretiyor. Wittwer, bu tercihin ferdî seviyede hürmet duyulabilir olduğunu belirtiyor:

“Bir bayan, klasik konut bayanı olmak istiyorsa, çocuk doğurup konutta kalmak ona âlâ geliyorsa bu elbette bir tercihtir. Esasen feminizmin çabası de kadının bu seçimi yapabilmesidir. Fakat sorun şu: Bayanlar yüklü olarak konut içinde kaldığında, kamusal alandan silinirler ve karar süreçlerine katılamazlar.”

Bazı bayanlar, bu ideolojiyi tek gerçek hayat stili üzere sunan hesaplar açıyor. “Bunu benimsemeyen bayanlar ruhsal bozuklukla etiketleniyor, terapiye gitmeleri öneriliyor. Feminizm, sık sık bir hastalık üzere sunuluyor.”

Sosyal medyanın toksik dili

Tara-Louise Wittwer, toplumsal medyada eşitlik ve bayan dayanışması üzerine görüntüler üretiyor. Mizahla harmanladığı içeriklerde ataerkil yapıları ve Influencer’ların mizojini telaffuzlarını eleştiriyor. Fakat her vakit takviye görmüyor:

“Kadın hakları konusunda ‘Almanya’da zati her şey var’ üzere yorumlar alıyorum. Ancak istatistikler öbür bir şey söylüyor: Almanya’da her iki günde bir bayan, eşi ya da eski partneri tarafından öldürülüyor.”

Wittwer, sadece erkeklerden değil feministlerden de tenkit alıyor:

“Bazıları, bana gereğince radikal olmadığım için kızıyor. Örneğin 4B* hareketini desteklemiyorum. Zira evliyim ve bu durumdan mutluyum. Fakat sıkıntı, evlilik aksiliği değil. Asıl sıkıntı, bayanların seçme hakkının olması. Bayanlar ve erkekler birebir değil lakin eşit bedelde. Pek çok kişi hâlâ bunu anlayamıyor. Sıkıntı, eşitlik ve eşdeğerlilik.”

4B hareketi, 2016 yılında Güney Kore’de ortaya çıktıFotoğraf: DW

Bu da erkek ya da bayan, manosfer savunucularının, tam olarak reddettiği şey. Asıl tehlike ise bu hareketin süratle yayılması. TikTok ve YouTube üzere platformlar, bu ideolojinin yayılması için verimli birer taban sunuyor. İnfluencer’lar, bu toksik erkeklik anlayışını “yaşam şekli tavsiyesi” olarak sunuyor, nefret telaffuzunu “gerçeklik” formunda paketliyor. Bilhassa genç erkekler bu içeriklere açık.

Sosyal medya, yeni ve çok tehlikeli bir bayan düşmanlığı dalgası şekillendiriyor. Bu da toplumsal barış açısından büyük bir tehdit olarak bedellendiriliyor.

*Editörün notu: 4B (4 Hayır) hareketi, ataerkil topluma karşı bir başkaldırı olarak, 2016 yılında Güney Kore’de ortaya çıkan ve genelde feministler ortasında yaygın bir akım olup, B harfiyle başlayan şu dört kelimeyi söz etmektedir: “Bisekseu” (erkeklerle cinsel bağlantı yok); “Biyeonae” (erkeklerle flört etmek yok); “Bihon” (erkeklerle evlenmek yok) ve “Bichulsan” (çocuk sahibi olmak yok).

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?