Merz hükümeti dış politikada nasıl bir rota belirledi?

Uluslararası siyaset sahnesinde dikkatler Almanya’ya, Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri ile Sosyal Demokrat Parti (SPD) iştirakindeki müstakbel koalisyon hükümetine çevrildi.

Yeni hükümetin koalisyon ortakları geçen hafta üzerinde uzlaştıkları yeni koalisyon mukavelesini kamuoyuna tanıttılar. Koalisyon kontratı, üç partideki iç onay süreçleri tamamlandıktan Mayıs ayının birinci haftasında siyasi partiler tarafından resmen imzalanacak.

Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) Genel Başkanı Friedrich Merz’in de 6 Mayıs’ta Federal Meclis’te yapılacak oylamayla başbakan seçilmesi öngörülüyor.

Avrupa’nın başkan ülkelerinden Almanya’nın başbakanlığını, milletlerarası siyaset sahnesinde sert rüzgarların estiği bir devirde devralmaya hazırlanan Merz, koalisyon müzakerelerini süratle tamamlamalarında “dünyada giderek artan gerilimlerin” tesirli olduğunu, Almanya ismine dünyadaki değişimin şekillenmesine katkı sağlamak istediklerini söyledi.

Almanya’da yeni bir periyot başlıyor ve yeni hükümet izleyeceği rotayı, koalisyon kontratıyla şekillendirdi. Kontrat ile belirlenen yol haritası ve Merz’in açıklamaları, dış siyasetteki sınamalara karşı izlenecek stratejiler hakkında kıymetli ipuçları veriyor.

Ticaret siyasetleri için nasıl bir rota belirlendi?

ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergilerini artırma atılımı, dünya çapında borsaları düşüşe geçirirken, global ticaret savaşları tasasını artırdı.

Yeni gümrük vergileri, iktisadı iki yıldır resesyonda olan ihracat ülkesi Almanya’yı önemli boyutta etkileyebilir.

Transatlantik ticari ilişkilerinden Avrupa Birliği (AB) sorumlu. Almanya tek başına hareket edemiyor. Lakin misyona başlamaya hazırlanan yeni hükümet, ticaret savaşlarının Almanya’ya olası tesirlerinin farkında olduğu için ABD ile tansiyonun düşürülmesinden yana hal benimsiyor.

Koalisyon mutabakatında şu tabirler yer alıyor: “ABD ile orta vadede bir özgür ticaret muahedesi hedefliyoruz, kısa vadede ise ticaret alanındaki ihtilafın önlenmesini istiyoruz ve Atlantik’in her iki yakasında da ithalat vergilerinin azaltılmasını destekliyoruz.”

Ancak Trump’ın takındığı tutum ve son atılımları göz önüne alındığında, yeni Alman hükümetinin fazla optimist olduğu sonucuna varılabilir.

Transatlantik bağlantılar için ne öngörülüyor?

Friedrich Merz aslında tam bir transatlantikçi. Merz, on yıl boyunca Almanya-ABD münasebetlerini geliştirmeye adanmış partiler üstü bir kuruluş olan Atlantik Köprüsü’nün başkanlığını yaptı, öncesinde de uzun yıllar boyunca Amerikan varlık idare şirketi BlackRock için çalıştı.

Ancak Donald Trump’ın ikinci başkanlık periyoduyla birlikte Merz’in ABD ile güçlü bağa olan inancı sarsılmış görünüyor.

CDU lideri Merz, Trump’ın göreve başlar başlamaz Rusya ile ilgileri süratle olağanlaştırmaya yönelirken, ABD’nin Avrupa’ya güvenlik taahhütlerinden geri adım atmasını eleştiren Avrupalı başkanlar ortasında yer aldı. Merz, Trump’ın Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’ye “savaş suçu” üzere ağır suçlamalar yöneltmesine, Beyaz Saray’daki görüşmede kameralar önünde adeta azarlamasına da reaksiyon göstermiş, “şoke oldum” demişti.

Friedrich Merz, ABD Başkanı Yardımcısı J.D. Vance’in Münih Güvenlik Konferansı’nda sert sözlerle Avrupalı siyasetçileri maksat almasına da sessiz kalmamıştı.

Trump’ın danışmanı Elon Musk’ın çok sağcı Almanya için Alternatif’e (AfD) seçim sürecindeki güçlü dayanağı, Washington idaresinin AB’yi ABD’ye rakip hatta Amerika’nın hasmı olarak gördüğüne dair açıklamaları, ABD-Almanya münasebetlerinde çetin bir periyoda işaret ediyor.

Merz, koalisyon mukavelesi üzerinde sağlanan mutabakattan sonra en kısa vakitte ABD’yi ziyaret ederek Trump ile görüşmek istediğini açıkladı. Lakin şimdi planlanmış bir görüşme yok.

Almanya Ukrayna’ya Taurus füzelerini gönderecek mi?

Yeni koalisyon hükümeti mukavelesinde Ukrayna’nın desteklenmeye devam edileceğine vurgu yapıldı. Tıpkı Merz gibi SPD’nin Eş Başkanı Lars Klingbeil de bu taahhütlerinin ardında olduklarını söylüyor.

Ancak askeri takviyenin ne biçimde sürdürüleceği tam olarak netleşmiş değil.

Merz, Pazar günü yaptığı açıklamada Avrupa ülkelerinin ortak bir karar alması halinde Ukrayna’ya uzun menzilli Taurus füzelerini gönderebileceklerini açıkladı. Merz, seçimler öncesinde de Taurus füzelerinin gönderilmesinden yana tutum almış, SPD’li Başbakan OIaf Scholz’un “Gönderilirse Almanya savaşa dahil olur” diyerek buna karşı takındığı tavrı eleştirmişti. SPD’nin yeni koalisyon hükümetinde bu tutumunu değiştirip değiştirmeyeceği şimdi netleşmiş değil.

Zira yeni hükümette de misyonunu sürdürmesi beklenen SPD’li Savunma Bakanı Boris Pistorius, Merz’in Taurus füzelerinin gönderilebileceğini söylemesinin akabinde yaptığı açıklamada ihtiyatlı sözler kullandı. Kendisinin hiçbir vakit bu füzelerin gönderilmesinden yana olduğunu söylemediğine vurgu yapan Pistorius, “gönderilmeleri için güzel argümanlar olduğu üzere, gönderilmemeleri için de pek çok yeterli argüman olduğunu” kaydetti.

Bu ortada Ukrayna savaşını sona erdireceğini söyleyen Trump, artık doğrudan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeler yürütüyor. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy bile ülkesi hakkında yürütülen pazarlıklardan lakin bilgilendirildiği ölçüde bilgi sahibi.

Avrupalılar da artık neredeyse süreçten dışlanmış durumda. Şayet Trump ile Putin anlaşırsa ve bir emrivaki ile bir barış planı dayatılırsa, o vakit esasen Avrupalılara bu plana uymak, öngörülen planı uygulamak zorunda kalmak dışında bir seçenek kalmayabilir.

Savunmada ABD’den bağımsızlaşma hedefi

Avrupa başşehirlerinde, Trump’ın başkanlığı ile birlikte ABD’nin NATO taahhütlerine bağlı kalıp kalmayacağına dair kuşkular arttı.

Merz, seçim akşamı yaptığı galibiyet konuşmasında “ABD’den adım adım gerçek manada bağımsızlık için Avrupa’nın güçlendirilmesinin kendisi için mutlak öncelik olacağını” ilan etti.

Müstakbel başbakan, Alman ordusu Bundeswehr’in en kısa vakitte yine silahlanması için Federal Meclis’te yaptığı konuşmada “Her ne gerekiyorsa yapılacak” iletisini, İngilizce kullandığı “Whatever it takes” ifadeleriyle verdi.

Yeni Alman hükümeti, ordunun silahlanmasına sürat verirken, Avrupalılar ortasında savunma alanında iş birliğinin de güçlendirilmesini hedefliyor. Avrupa’nın nükleer güçleri Fransa ve İngiltere ile Avrupa’ya nükleer muhafaza şemsiyesinin nasıl sağlanabileceği görüşülecek.

AB’de de savunma alanındaki iş birliği güçlendirilecek. Ama Rusya Devlet Başkanı Putin ile yakın alakaları olan Macaristan Başbakanı Viktor Orban örneğinde olduğu üzere buna uzaklıklı olan üyelerin varlığı yolun engebeli olduğuna işaret ediyor.

Almanya AB siyasetlerini güçlendirecek

Merz, ana muhalefet lideri olduğu dönemde SPD’li Başbakan Olaf Scholz liderliğindeki hükümeti Avrupa’yı ihmal etmek, bilhassa Almanya’nın en yakın ortakları Fransa ve Polonya ile ilgilere ziyan vermekle suçladı.

Müstakbel başbakan yeni devirde bu bağları güçlendirmeyi hedefliyor. Esasen seçimlerden çabucak sonra Merz Paris’e giderek Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir ortaya geldi. Misyona başladıktan sonra başbakan olarak da Paris’i ziyaret etmeye hazırlanan Merz, birebir halde Polonya Başbakanı Donald Tusk’ı da ziyaret edeceğini açıkladı.

Merz, AB’nin geleceğine tehdit oluşturan çok sağ ve sağcı popülistlerin Avrupa genelinde yükselişte olması nedeniyle, özgürlükçü demokrasiyi savunan hükümetlerle safları sıkılaştırmayı hedefliyor. Bu nedenle Macron ve Tusk ile güçlü iş birliğini önceliklendiriyor.

Çin’e karşı “riskleri azaltma” stratejisi

Berlin ve Brüksel’deki birtakım siyasetçiler, Trump’ın memleketler arası ticarette zelzele tesiri yaratan atılımları nedeniyle artık Çin ile ticarete tartı verilmesi gerektiğini savunuyor. Lakin artık Alman ihracatçıların Çin’de çok para kazandığı, Alman arabalarının büyük istek gördüğü günler geride kaldı.

Hatta AB, pazarını Çin’in elektrikli araçlarına karşı korumak durumunda kalma noktasına geldi, ucuz Çin eserlerine karşı önlemler alınması davetleri artıyor. Almanya, bir yandan kendi endüstrisini müdafaaya çalışırken, öteki yandan ihracat ülkesi olduğu için Çin’e karşı kısıtlamaların çok da ileriye gitmemesi için çabalayacak.

Koalisyon mukavelesinde, “Ulusal çıkarlarımıza ters olan, kritik altyapıya ve stratejik açıdan değerli alanlara yönelik yabancı yatırımları tesirli bir formda engellemek istiyoruz” tabirleri yer alıyor. Bu hassasiyet, bilhassa ekonomik güç Çin için geçerli olsa gerek.

Ortadoğu ihtilafı: Almanya’nın Netanyahu sorunsalı

Ortadoğu ihtilafı, Gazze savaşı, Alman hükümeti için en sancılı mevzuların başında geliyor.

Nazi geçmişi ve milyonlarca Yahudi’nin katledilmesinin bir sonucu olarak İsrail’in güvenliği her Alman hükümeti için özel bir ehemmiyet taşıyor.

Pek çok ülke üzere Almanya da Hamas’ı bir terör örgütü olarak sınıflandırıyor ve İsrail’in kendisini teröre karşı savunma hakkının yasal olduğunu söylüyor. Fakat Alman siyasetçiler birebir vakitte İsrail’in Gazze Şeridi’nde Hamas’a karşı takındığı sert tavrı da orantısız olmakla eleştiriyor.

Yeni hükümeti bekleyen bir öteki sınama da Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nin Gazze’de savaş cürümleri ve insanlığa karşı cürümler işlendiği kuşkusuyla İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu hakkında çıkardığı tutuklama kararı ile ilgili.

Almanya Memleketler arası Ceza Mahkemesi’ni destekliyor ve Almanya’yı ziyaret ettiği takdirde Netanyahu’yu tutuklaması gerekiyor.

Ama Friedrich Merz, başbakan olduğu bir Almanya’da bunun katiyen kelam konusu olmayacağı kelamını verdi bile.

Almanya iklimin müdafaası siyasetlerine veda mı ediyor?

Yeşiller’in son yıllarda ülkeyi yöneten koalisyon hükümetinde yer almış olması, Almanya’da iklimin korunmasına daha fazla mali kaynak ayrılmasına, net sıfır karbon emisyon amacının öne alınarak 2045 yılına çekilmesine katkı sağladı.

Ama Donald Trump’ın ABD başkanlığı ile birlikte milletlerarası alanda istikrarlar değişti. Trump, misyona başlar başlamaz ülkesini tüm memleketler arası iklim müdafaa mutabakatlarından çekti. Büyük Amerikan şirketleri de onun müsaadeden gidiyor. BlackRock ve J.P. Morgan üzere varlık idare şirketleri iklim dostu projelerden çekildiler.

Bu gelişmeler, Almanya’nın iklimin korunması için milletlerarası seviyede yürüttüğü teşebbüslerini daha da zorlaştıracak. Etraf örgütleri de esasen yeni Alman hükümetinin bu mevzuyu önceliklendirmeyeceği görüşünde.

Koalisyon mukavelesinde, net sıfır karbon emisyon maksadına ulaşmak için “iklimin müdafaası, ekonomik rekabet gücü ve toplumsal dengeyi bir ortaya getiren bir yaklaşım” benimseneceği belirtiliyor. Bu tabirler, Almanya’nın iklim amaçlarındaki kararlılığında esnekliğe gittiği biçiminde yorumlanıyor.

Merz hükümeti dış politikada nasıl bir rota belirledi?

Benzer İçerikler