Kült filmlerin yönetmeni David Lynch
Dünyaca ünlü direktör David Lynch 78 yaşında hayatını kaybetti. Oscar mükafatına aday gösterilen “Mulholland Çıkmazı”, “Mavi Kadife”, “Fil Adam” sinemaları ve “İkiz Tepeler” dizisi üzere kült üretimlerle tanınan Lynch’in ailesi, ABD’li direktörün vefatının akabinde “Artık ortamızda olmadığı için dünyada büyük bir boşluk var” açıklamasında bulundu.
Lynch’in mevt nedeni ve yeri açıklanmadı. Los Angeles’ta yaşayan ve çocukluğundan beri sigara içtiği bilinen Lynch’e geçen yaz önemli bir teneffüs hastalığı olan amfizem teşhisi konmuştu.
Çocukluğundan beri sigara içen David Lynch amfizeme yakalanmıştı.Fotoğraf: Janus Films/Everett Collection/picture alliance
David Lynch, ABD Tarım Bakanlığı için araştırmalar yürüten bilim insanı bir baba ve İngilizce dersleri veren bir annenin oğlu olarak 1946 yılında ABD’nin Montana eyaletindeki küçük bir kasabada dünyaya geldi.
David Lynch, “Fil Adam” sinemasının setindeFotoğraf: United Archives/IMAGO
Los Angeles’taki Amerikan Sinema Enstitüsü’ne girip birinci sineması üzerine çalışmaya başlamadan evvel Boston ve Philadelphia’da güzel sanatlar fakültesinde okudu.
David Lynch’in birinci sineması “Eraserhead”in başrolünde ABD’li aktör Jack Nance oynuyor.Fotoğraf: Mary Evans Picture Library/United Archives/picture alliance
Lynch’in sinema dünyasına direktör kimliğiyle girdiği sinema, 1977 imali “Eraserhead” oldu. Akabinde çektiği 1980 üretimi “Fil Adam”, sekiz kolda Oscar adayı oldu lakin hiçbirini kazanamadı.
“Dune” sinemasında Kyle MacLachlan, Patrick Stewart ve Sting tarafından canlandırılan karakterlerin yer aldığı bir sahne.Fotoğraf: Universal Pictures/Arte/picture alliance
1984 yılında yönettiği “Dune”, 1986’da çektiği “Mavi Kadife” ve 1990 imali “Vahşi Duygular” da birer kolda Oscar’a aday gösterildi. Lynch’in yönettiği “Vahşi Duygular” ayrıyeten 1990 Cannes Sinema Şenliği’nde Palme d’Or (Altın Palmiye) mükafatını kazandı.
David Lynch, Altın Palmiye mükafatını kazanmalarının akabinde sinemanın oyuncularından Isabella Rossellini’yi öpüyor. Başrollerinde Nicolas Cage ve Laura Dern’in olduğu sinemanın başka oyuncuları ortasında Willem Dafoe, Crispin Glover ve Diane Ladd bulunuyor.Fotoğraf: Michael Lipchitz/AP Photo/picture alliance
Dünya genelinde daha geniş kitlelerce tanınmasını sağlayan üretim ise 1990’lı yıllarda çektiği ve Türkiye dâhil birçok ülkede ilgiyle izlenen “İkiz Tepeler” dizisi oldu. Bu imal ABD’de birçok itibarlı televizyon dizisinin de önünü açtı.
1990’lı yıllarda çekilen “İkiz Tepeler” dizisinin oyuncuları Grace Zabriskie, Sheryl Lee ve Ray WiseFotoğraf: United Archives/picture alliance
2001’de yönettiği “Mulholland Drive” (Mullholland Çıkmazı) ise “Fil Adam” ve “Mavi Kadife” sinemalarından sonra Lynch’e üçüncü sefer en uygun direktör kısmında Oscar adaylığı getirdi. Sinema eleştirmeni David Thomson, hayranlarının manasını hâlâ tartıştığı imgesel anlatımlarla dolu bir senaryo ve kurguya sahip bu üretim için “Hollywood’un neden olduğu kültürel yıkıma dair yapılmış en yeterli sinemalardan biri” tarifini kullanıyor.
David Lynch’in 1997 yılında çektiği “Lost Highway” (Kayıp Otoban) sinemasından bir kare. Başrolünde Bill Pullman’ın oynadığı sinemanın bu sahnesinde Patricia Arquette ve Balthazar Getty görülüyor.Fotoğraf: October Films/Everett Collection/picture alliance
Aldığı tek Oscar’ın 2019’daki onur mükafatı olması birçoklarınca şaşırtan bulunan ya da eleştirilen Lynch’in son uzun metrajlı sineması “Inland Empire” oldu. 2017’de ise kablolu yayın ağı Showtime için “İkiz Tepeler” dizisinin yeni dönemini çekti.
“Inland Empire” sinemasının oyuncuları ortasında Jeremy Irons da bulunuyor.Fotoğraf: Studio Canal/Courtesy Everett Collection/IMAGO
Ancak hiçbir vakit büsbütün emekli olmadı. Hollywood’un çabucak dışında bulunan ve 2001’de çektiği meşhur sinemasına ismini da veren Mullholland Drive’daki konutunda ve stüdyosunda kısa sinemalar çekip müzik ve fotoğraf yapmaya devam etti, kendini adadığı günlük transandantal meditasyonunu yapmayı sürdürdü.
David LynchFotoğraf: Chris Pizzello/AP Photo/picture alliance
Cep telefonu kamerasıyla kaydedip YouTube’a sistemli olarak yüklediği sıra dışı hava durumu görüntüleri, karamsar sinemalarıyla tanınan Lynch’in eğlenceli ve optimist yüzünü yansıttı.
Ölümü sonrası artık dünyada “büyük bir boşluk” oluştuğunu belirten ailesinin bu açıklamaya ek ettiği “Ama onun da diyeceği üzere, ‘Gözünüz donut’ta olsun, boşlukta değil'” sözü de Lynch’in pek bilinmeyen optimist yanını takviyeler nitelikteydi.
DW,AFP,Reuters/CÖ,EC
DW Türkçe’ye manisiz nasıl erişebilirim?
