İş dünyasına “KGF” desteği: Can suyu mu, göz boyama mı?

Türkiye’de hükümet finansal krizde olan şirketler için bir dizi adım atmaya hazırlanıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kredi Garanti Fonu’nun (KGF) tekrar devreye sokulabileceğini açıklarken Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, KOBİ’ler için 25 milyar TL’lik finansman paketi muştusu verdi.

Peki açıklanan bu takviyeler, son yıllarda hükümetin yanlış siyasetleri nedeniyle ağır bir yük altına giren şirketlerin sıkıntısına deva olabilecek mi?

DW Türkçe’ye konuşan uzmanlara nazaran açıklanan dayanak adımları şimdilik yüksek enflasyon ve maliyet baskısı ile ömür savaşı veren yüz binlerce şirket için “can suyu” olmaktan uzak.

Erdoğan: Tulumbaya su dökmekte yarar var

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Macaristan dönüşü uçakta gazetecilerin soruları üzerine, “Kredi Garanti Fonu’nu ben de önemsiyorum. Yani bu noktada adım atıp Kredi Garanti Fonu’ndan tulumbaya suyu dökmekte yarar var ki hareketlensin. İnşallah yeni periyotta çok daha farklı bir adımı atacağız” açıklamasında bulundu.

Erdoğan’dan bir gün sonra açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de KGF aracılığıyla 17,5 milyar lirası işletme, 7,5 milyar lirası yatırım harcamalarında kullanılmak üzere toplam 25 milyar lira kefalet limitli dayanak paketini yürürlüğe alacaklarını bildirdi. Takviye paketi kefalet oranının yüzde 85 olacağı bilgisini veren Şimşek, “Yararlanıcı başına kredi üst limitlerini, işletme harcamaları için 15 milyon lira, yatırım harcamaları için 30 milyon lira olarak belirledik. Protokol basamağı tamamlanan dayanak paketini kısa mühlet içinde kullanıma açacağız” dedi.

Mehmet ŞimşekFotoğraf: Harun Ozalp/AA/picture alliance

İş dünyası “yetmez ancak evet” dedi

Hükümetin yeni adımına iş dünyası temsilcilerinden arka arda dayanak açıklamaları geldi. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Avdagiç, “KOBİ’lerimizin uzun bir müddettir yaşadığı finansman problemine değerli bir tahlil olarak görüyoruz” derken Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, “Kredi Garanti Fonu’nun tekrar devreye alınacak olmasını enflasyonla gayret edilirken üretimin ve endüstrinin de destekleneceğini tarafında bir işaret olarak görüyoruz” diye konuştu.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu ise Ankara’da gerçekleştirilen Türkiye İktisat Şurası’nda yaptığı konuşmada, “Anadolu’yu daima dolaşıyor, firma ve dalları devamlı dinliyorum. Gördüğüm en büyük kahır krediye erişim. Hem kredi büyümesine getirilen kısıtlamalar ve hem de yüksek faiz oranları bilhassa KOBİ’lerimizin ayağına pranga oluyor” dedi.

TOBB: Kredi ölçüsü artırılmalı

KOBİ’lere yönelik olarak verilecek finansmanın kolaylaştırılması tarafındaki takviyenin, sayıları fazla olsa da meblağ olarak düşük kalacağı için enflasyonla gayret programını aksatmayacağını lisana getiren Hisarcıklıoğlu, 30 milyar TL’lik kredi programından memnuniyet duyduklarını da belirterek ihracat dayanaklarının artırılması ve Eximbank kredi programının 65 milyar dolara çıkarılmasını önerdi.

Yüz binlerce şirketin kederine deva olur mu?

DW Türkçe’ye konuşan Beykoz Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Evren Bolgün’e nazaran açıklanan dayanak paketleri ile Türkiye’deki şirketlerin meselelerini çözmek mümkün olmayacak.

KGF takviyelerinin büyük oranda 2017 yılından itibaren bilhassa küçük ve orta uzunluk işletmeler (KOBİ) için büyük bir finansal dayanak haline geldiğine işaret eden Prof. Bolgün, o dönemde yaklaşık 200 milyar TL’ye ulaşan KGF ölçüsünün toplam KOBİ kredi hacminin yüzde 9’una karşılık geldiğini hatırlatıyor.

“Bu ölçü kime can suyu olacak?”

O devirde bu dayanaktan sırf KOBİ’lerin değil dev holdinglerin de faydalandığını hatırlatan Cihan Bolgün, “2021’den bu yana ise KGF’nin toplam KOBİ kredi hacmi içerisindeki hissesi yüzde 1’in altında seyrediyor. Bu oran 2024 sonu prestijiyle yüzde 0,2 oldu” diyor.

Mehmet Şimşek tarafından açıklanan 25-30 milyar TL’lik KOBİ takviye paketinin de 2025 yılı itibariyle toplam KOBİ kredilerinin sadece yüzde 0,6’sına karşılık geldiğini tabir eden Bolgün, “Şirketlerin yaşadıkları en kıymetli meşakkat işletme sermayelerinin büsbütün erimiş olması. Münasebetiyle yüzde 1’e bile ulaşmayan bir finansal dayanak ‘can suyu’ olmaktan çok uzakta; hiçbir şey değil” diyor.

Evren BolgünFotoğraf: privat

Türkiye’de yaklaşık 3 milyon KOBİ bulunduğuna işaret eden Prof Bolgün, şu görüşleri lisana getiriyor:

“Bu kredi dayanağından 500 bin KOBİ faydalansa şirket başı 60 bin TL düşüyor. 250 bin KOBİ faydalansa şirket başı 120 bin TL eder. Bu ölçü kime can suyu olabilir? Bir KOBİ bu parayla en fazla yalnızca bir ay dört çalışanının taban fiyatını ödeyebilir, o kadar. Bu takviye paketleri ile şirketlerin sıkıntısını çözmek mümkün değil.”

Dev holdingler de zorda

Türkiye iş dünyasında yalnızca küçük işletmeler değil dev holdingler de önemli bir kriz yaşıyor. Son yıllarda uygulanan iktisat siyasetleri nedeniyle onlarca ülkeye ihracat yapan büyük markalar küçülmeye gidiyor ve bu nedenle binlerce kişi işten çıkarılıyor.

Bunun son örneği gerek Türkiye’de gerekse Avrupa pazarlarında beyaz eşya markası “Vestel” ile tanınan Güçlü Holding’te yaşandı. Türkiye’nin en büyük holdinglerinden biri olan Kuvvetli Holding’in 4,9 milyar dolarlık borç yükünü hafifletmek hedefiyle varlık satışları ve işten çıkarmalar yapmaya hazırlandığı haberleri basına yansıdı.

Binlerce kişi işten çıkartılıyor

Çıkan haberler üzerine bir açıklama yapan Şiddetli Holding CEO’su Ömer Yüngül, Vestel elektronik ünitesinin toplam iş gücünün yaklaşık yüzde 10’una denk gelen 2 bin çalışanı işten çıkarmayı planladıklarını açıkladı. Bununla birlikte holdinge ilişkin olan İstanbul Zincirlikuyu’daki Şiddetli Center’in satılacağı argümanları ise yalanlandı.

Öte yandan Türkiye’nin en büyük holdingi olan Koç Holding de Avrupa’nın en çok satan beyaz eşya markası Beko’nun Eskişehir’deki buzdolabı ve kompresör fabrikasında çalışan 150 kişinin işine son verdi.

“Hükümet siyasetlerinin sonucu”

DW Türkçe’ye konuşan Kırklareli Üniversitesi Milletlerarası Ticaret ve Lojistik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın, Türkiye’de hem küçük ve orta uzunluk şirketleri hem de dev holdingleri üretemez noktaya getiren sebebin son üç yılda hükümetin uyguladığı para siyasetleri olduğunu söylüyor.

“Şirketlerin yaşadığı problemler, bir taraftan faizler yükselirken öbür taraftan kamunun ayağını yorganına nazaran uzatmadığı bir tablonun sonucu” diyen Prof. Alçın, şunları söylüyor:

“Şu an 2025 bütçesinde borç faizleri ana borç meblağını geçmiş durumda. Dünyanın en yüksek dolar cinsinden borç faizi ile borçlanan bir Hazine’ye sahibiz. Son yıllarda giderek büyüyen bu yük, üretici için de işin içinden çıkılmaz bir hale dönüştü. TÜİK’in açıkladığı enflasyon ile gerçek enflasyon ortasındaki makasın açılması, kimi bölümlerde yapılan fiyat denetimleri üzere nedenlerle şirketlerin nakit akışı çok bozuldu.”

Sinan AlçınFotoğraf: privat

Nisan’da kapanan şirket sayısı yüzde 39,5 arttı

Son devirde finansal kriz içerisinde giren şirketlerin sayısındaki artış kapanan şirket sayısında da kendini gösteriyor.

TOBB’un her ay sistemli olarak yayınladığı “kurulan şirket sayısı ve kapanan şirket sayısı” bilgilerine nazaran Türkiye genelinde kurulan şirket sayısı Nisan ayında yıllık yüzde 18,5 artarken birebir ayda kapanan şirket sayısı yüzde 39,5 arttı.

Prof. Dr. Sinan Alçın’a nazaran ilan edilen son dayanak paketi en fazla şirketler için “geçici bir nefes alma, adeta felç geçiren sanayi kesiminde az da olsa bir kıpırdanma, iflasların ve işten çıkarmaların bir mühlet ertelenmesi” sonucunu yaratacak.

“Borç, borçla kapatılmaya çalışılıyor”

Öte yandan bu süreçte Hazine’nin borçlanma ölçüsünün artacağını ve iktisat üzerindeki toplam yükün ağırlaşacağını belirten Alçın, “Şu an iktisat idaresine maliye siyasetleri açısından bakarsak büsbütün ‘ponzi finans’a dönülmüş durumda. Yani borç, borç ile kapatılmaya çalışılıyor. Orada da kritik hudut geçilmiş durumda. Borcun faizi, borcun kendisini aşmış durumda. Hem siyasette olağanlaşma hem de iktisatta yapısal ıslahatlar olmadan bu olumsuz tabloyu aksine çevirmek çok zor” değerlendirmesinde bulunuyor.

Kredi Garanti Fonu (KGF) nedir?

1993 yılında kurulan Kredi Garanti Fonu’nun (KGF) kuruluşundan bu yana aracılık ettiği kredilerin toplam meblağı yaklaşık 1 trilyon liraya ulaşmış durumda. Son 32 yılda 1 milyon 454 bin 185 işletme KGF dayanağından yararlanırken kurumun toplam kefalet hacmi ise 801 milyar 400 milyon lira oldu. AKP hükümeti tarafından “işletmeler can suyu” olarak tanımlanan KGF, şirketlerin bankalardan alacakları kredilere “devlet teminatı” getiriyor. Lakin KGF kaynaklarının kullanımı birçok vakit bankaların kredi şartlarında esnemeye gitmemeleri nedeniyle yüzde 40’lar civarında kalıyor.

DW Türkçe’ye nasıl manisiz erişebilirim?