İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?

ABD’de başkanlık seçimlerinin Cumhuriyetçilerin lider adayı Donald Trump’ın zaferiyle sonuçlanması, global iktisat için radikal bir periyodun habercisi olarak görülüyor.

Cumhuriyetçilerin ABD Senatosu’nda çoğunluğu elde etmesinin Trump’a ekonomik gündemini süratle yasalaştırma imkanı vermesi bekleniyor. Temsilciler Meclisi için yarış şimdi sonlanmasa da Trump direkt yürütme yetkilerini kullanarak tesirini artırma yolunda adımlar atabilir.

İkinci periyodunda Trump, daha evvelki ekonomik siyasetlerinin benzerilerini uygulamayı planlıyor lakin bu defa daha fazla tecrübe ve kararlılıkla hareket ediyor.

Trump, seçimlerden evvel ABD’ye ithal edilen tüm eserler için yüzde 10 ila yüzde 20 ortasında bir gümrük vergisi getirme ve bilhassa Çin malları için yüzde 60’a kadar varan yüksek vergiler uygulama kelamı verdi. Ayrıyeten üretimi ülkeye geri getirme, vergileri düşürme ve sistemsiz göçmenleri hudut dışı etme üzere vaatler ortaya koydu.

Bu vaatler birtakım bölümlerce çok bulunsa da yükselen besin ve konut fiyatları karşısında zorlanan birçok Amerikalı seçmen, Trump’ın ekonomik vizyonunun kendileri için daha güzel bir tahlil olduğuna ikna olmuş görünüyor.

Piyasalar nasıl reaksiyon verdi?

Trump’ın yine seçilmesi yalnızca ABD iktisadında değil, global piyasalarda da değerli dalgalanmalara neden olacağının işaretlerini veriyor.

Seçimden evvel dünya genelindeki şirketler her iki senaryoya karşı hazırlıklı olmak için acil durum planları oluşturmuştu.

Seçim sonrası birinci açılan Asya piyasaları Trump’ın zaferine karışık yansılar verdi. Japonya’da Nikkei ve Avustralya’nın S&P/ASX 200 endeksleri yükseliş gösterirken Çin pay senedi piyasaları Trump’ın Çin’den gelen ihraç eserleri için yeni vergiler ve kotalar uygulayacağı istikametindeki kaygılarla düştü.

Japonya’nın Nikkei borsası Fotoğraf: Hiro Komae/AP/picture alliance

Donald Trump’ın zaferi Avrupa’nın güç şirketlerinin paylarına de satış getirdi. ABD borsaları ise vadeli süreçlerde yükselişle açıldı.

Bitcoin doruğa çıktı

Trump’ın tekrar seçilmesiyle birlikte dijital para piyasalarında büyük bir hareketlilik yaşandı. Trump, ABD’yi “dünyanın kripto merkezi” yapma vaadi ve bölümdeki düzenlemeleri hafifletme kelamı vermişti. Bu, bilhassa Amerika’daki kripto kesimi için umut verici bir gelişme olarak değerlendirildi.

Trump’ın kripto para dostu siyasetleriyle birlikte en tanınan dijital para ünitesi olan Bitcoin, rekor kırarak 75 bin dolar düzeyini aştı.

Elon Musk üzere kimi kripto savunucuları Trump’ın yine seçilmesini desteklemiş, kripto para bölümündeki kimi büyük isimler ve şirketler seçimi etkilemek emeliyle Harika PAC’lere yüklü bağışlar yapmıştı.

ABD dolarının hakimiyeti

Bitcoin’in yükselişi dünya genelinde ilgi toplarken birçok para ünitesi ABD doları karşısında bedel kaybetmeye devam ediyor.

Avrupa Birliği ile Çin, Japonya ve Meksika üzere ülkeler Trump’ın ticaret siyasetlerinin bir yansıması olan yeni gümrük tarifeleri konusunda huzursuz. Çarşamba günü, bu ülkelerin para ünitelerinin birden fazla yükselen ABD doları karşısında paha kaybetti.

Trump’ın ticaret siyasetlerinin Meksika için olumsuz olacağı beklentisiyle Meksika pesosu yüzde 3,5’e kadar kıymet kaybı yaşadı ve son üç ayın en büyük kaybını kaydetti. Birebir kaygılarla Doğu Avrupa para üniteleri de geriledi. MSCI Gelişen Piyasalar Para Üniteleri Endeksi ise yüzde 1’e varan düşüş kaydetti.

Bir Trump destekçisi Fotoğraf: Brian Cahn/ZUMA Press/picture alliance

Doların yükselmesi Amerikan mallarını öteki ülkeler için daha maliyetli hale getirdi. Dolar cinsinden süreç gören petrol üzere global emtialar da öbür para ünitelerini kullanan alıcılar için daha kıymetli olacak.

Trump’ın zaferiyle birlikte dolar endeksi dört ayın en yüksek düzeyine çıktı. Euro/dolar paritesi de yüzde 1,7 gerileyerek dört ayın en düşük düzeyine indi. Altın, gümüş ve petrol fiyatları da süratli kıymet kaybetti.

Avrupa’nın zorlukları ve fırsatlar

Avrupa, Trump’ın ticaret manileri ve gümrük tarifelerinin yanı sıra NATO’ya olan Amerikan takviyesini azaltabileceği kaygısıyla sarsılıyor. Bilhassa Doğu Avrupa ülkeleri, Ukrayna’daki savaş ve NATO dayanağı konusunda belirsizlikler yaşanıyor. Bu durum Macar Forinti üzere birçok Doğu Avrupa para ünitesini de baskı altına aldı.

Trump’ı yatıştırmak ismine Avrupa’nın savunma harcamalarını artırması yahut Ukrayna’ya dayanağını genişletmesinin gerekebileceğine dönük kaygılar de var. Bununla birlikte, Trump’ın siyasetlerinin ABD’de enflasyon yaratabileceği ve öbür ülkelerin borçlanma kapasitesini zorlayabileceği öngörüleri de global ekonomiyi etkileyen bir diğer kıymetli sorun olarak ortaya çıkıyor.

“Avrupa ve Meksika için önemli riskler var”

In Touch Capital Markets’in kıdemli döviz analisti Piotr Matys, Bloomberg’e yaptığı değerlendirmede Trump’ın ticaret siyasetlerinin “özellikle Meksika için önemli olumsuz sonuçlar yaratacağını” vurguladı. Matys, bu siyasetlerin birebir vakitte Euro bölgesi ve onunla temaslı Orta ve Doğu Avrupa ekonomilerini de etkileyebileceğine dikkat çekti.

Alman Makine Mühendisliği Endüstrisi Birliği Lideri Thilo Brodtmann ise Trump’ın ikinci başkanlık periyodunun Alman ve Avrupa endüstrileri için “ilk devrinden daha büyük bir zorluk” yaratacağını belirtti. Brodtmann, bilhassa gümrük tarifesi tehdidini ciddiye almaları gerektiğini söz ederek bu gelişmelerin global ticareti zorlayabileceği ve Avrupa ile Çin’in kendi ekonomik güçlerini artırma arayışını hızlandırabileceği ihtarında bulundu.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?