Gazze: Trump şirketlerinin Ortadoğu yatırımları
ABD Başkanı Donald Trump, 4 Şubat’taki açıklamalarıyla kendisinin ve damadı Jared Kushner’in daha evvel lisana getirdiği bir fikri yine gündeme taşıdı.
Trump’ın Gazze’ye yaklaşımı insani yahut siyasi değil, emlak potansiyeliyle ilgili. ABD’nin Gazze’de “yönetimi üstleneceğini” ve Gazze’ye “sahip olacağını” söyledikten sonra Trump şöyle konuştu:
“Harika bir şey yapma fırsatımız var. Hoş gözükmek yahut ukalalık yapmak istemiyorum. Fakat bu Ortadoğu’nun Rivierası üzere şahane bir şey olabilir.”
Bu tabirler Kushner’in Şubat 2024’te Harvard Üniversitesinde lisana getirdiği görüşleri anımsatıyor. “İnsanları (Gazzelileri) oradan çıkarıp alanı temizlemek için elinden geleni yapacağını” söyleyen Kushner, Gazze kıyılarının emlak açısından çok kıymetli olabileceğini söz etmişti.
Trump 10 Şubat’ta Fox News’a yaptığı açıklamada ise Gazzelilerin konutlarına dönmesine müsaade vermeyeceğini söyledi ve Filistin halkı için öteki ülkelerin sonları içinde “daha âlâ kentler inşa edilmesini” önerdi.
Bu açıklamalar Trump ve ailesi için Ortadoğu’nun her şeyden evvel bir iş fırsatı olduğunu gösteriyor.
Trump’ın Ortadoğu’dan ticari çıkarı ne?
Ortadoğu, Trump’ın oğulları Eric ve Donald Junior tarafından yönetilen gayrimenkul ve otelcilik devi “Trump Organization” için giderek daha kıymetli bir pazar haline geldi.
Trump Organization, son birkaç yılda Suudi Arabistan merkezli emlak şirketi Dar Küresel ile birkaç mutabakata imza attı.
Dar Küresel Suudi Arabistan’ın Cidde ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentlerinde “Trump Tower” markalı iki gökdelen projesi duyururken, Umman’da Trump markalı lüks bir otel ve golf tesisinin inşaatı sürüyor.
Dubai’de 2005 yılında konutlar ve lüks bir otelden oluşan “Trump Tower” projesi duyurulmuş lakin global ekonomik zorluklar nedeniyle 2011 yılında inşaattan vazgeçilmişti.
Trump’ın halihazırda Dubai’de 2017 yılında açılmış bir golf kulübü bulunuyor. Golf kulübü projesi, Hüseyin Sajwani tarafından yönetilen emlak şirketi DAMAC paydaşlığıyla geliştirilmişti. Sajwani Ocak 2025’te Trump ile basın toplantısında şirketinin ABD’de yeni bilgi merkezleri inşa etmek için “en az” 20 milyar dolar yatırım yapacağını söyledi.
Umman, Cidde ve Dubai’deki yeni mutabakatlar Trump Organization’un gökdelenleri tasarlayıp yönetmesini kapsıyor, lakin mülk sahipliğini içermiyor. Şirketin muahedeleri temelde marka kullanım hakkıyla ilgili. Trump ailesi kendi isimlerinin kullanılması karşılığında milyonlarca dolar kazanıyor.
Kushner’den Trump’ın oğullarına kadar ailenin farklı üyeleri Ortadoğu’nun şirket için artan değerine dair tekraren açıklamalarda bulundu. Cidde muahedesinin duyurulmasından kısa mühlet evvel Eric Trump İngiliz Financial Timesgazetesine verdiği demeçte, “Bölgede katiyetle yeni projelerimiz olacak. Bölge inanılmaz bir büyüme gösteriyor ve bu kısa müddette durmayacak” demişti.
Trump’ın New York’taki binasıFotoğraf: Ted Shaffrey/AP/picture alliance
Suudi Arabistan’da durum ne?
ABD’nin Ortadoğu’daki kritik müttefiklerinden biri olan Suudi Arabistan Trump ailesinin çıkarları açısından da kıymetli bir pozisyonda.
Trump Organization, Suudi Krallığının en tartışmalı spor yatırımlarından olan LIV Golf ile iş birliği içinde. Dünyanın birçok yerinde golf alanları bulunan Trump Organization, ABD’deki tesislerini LIV tarafından düzenlenen turnuvalara açmıştı.
Öte yandan Kushner’in sahibi olduğu özel sermaye şirketi Affinity Partners’in Suudi Arabistan’ın varlık fonu PIF ile yakın münasebetleri var. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman tarafından yönetilen PIF, Affinity’ye 2 milyar dolar yatırım yaptı. Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri dahil, Körfez ülkelerinden öbür büyük yatırımcılar da Kushner’in şirketine fon sağladı.
Kushner’in İsrail’de de sigorta şirketi Phoenix Holdings ve Shlomo Group üzere kıymetli yatırımları mevcut.
Çıkar çatışması mı var?
Trump şirketlerinin bölgedeki yatırımları ABD Lideri’nin Ortadoğu ile ilgili kararlarda çıkar çatışması yaşayabileceği tenkitlerine neden oluyor. Donald Trump 2016 yılında birinci seçildiğinde şirketlerinin idaresinden çekilmiş olsa da bu işi yapan aile üyeleri siyasi süreçlere dahil oluyor.
Örneğin Kushner, Trump’ın birinci devrinde idaredeki rolü sayesinde kurduğu ilişkileri işini geliştirmek için kullandı. Bilhassa Suudi Kraliyet ailesi ile kurduğu yakın bağ eleştirilen Kushner 2024 yılının başlarında Amerikan haber sitesi Axios’a yaptığı açıklamayla kendini savundu:
İsrail taarruzlarında Gazze’nin neredeyse tamamı enkaza döndü.Fotoğraf: Jehad Alshrafi/AP/picture alliance
“Beyaz Saray’da yaptığım şeyle ilgili beni eleştirenlere şunu söylüyorum: Amerika’nın çıkarına olmayan tek bir kararımı gösterin.”
Trump için Gazze sahiden bir emlak projesi mi?
Hem Trump hem de Kushner hakikaten de Gazze’yi 2 milyon kişinin yaşadığı bir yer olarak değil de bir emlak projesi olarak gördüklerini gösteriyor. Trump, “Dünya insanları orada yaşayacak” dediği, “potansiyeline” vurgu yaptığı Gazze’yi “Uluslararası, inanılmaz bir yer” yapmak istediğini söylüyor.
ABD Lideri’nin planı Filistinliler ortasında büyük bir öfkeye neden olurken dünyanın dört bir yanından hükümetlerin de yansısını çekti. Lakin planın uygulanabilirliğine dair de kuşkular var. Yeniden de Trump Organization’ın bölgeye artan ilgisine bakınca Trump ve damadının Gazze fikrini ciddiye aldıkları açık.
DW Türkçe’ye manisiz nasıl erişebilirim?
