Bektaşi lider Arnavutluk’ta kurulacak mikrodevleti anlattı

Dünyadaki tüm Bektaşilerin ruhani lideri konumunda olan Baba Mondi, Arnavutluk’ta Bektaşiler için kurulması planlanan Vatikan gibisi mikrodevlet hakkındaki görüşlerini açıkladı.

Hacı Baba Edmond Brahimaj ismiyle da bilinen Mondi’nin açıklamaları, geçen yıl Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın 100 bin üyesi olan Bektaşi topluluğu için Arnavutluk sonları içerisinde bir devletin kurulacağına ait açıklamalarının akabinde geldi.

Baba Bondi, Çarşamba günü Tiran’da Fransız haber ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada, “Devletimiz nitekim küçük, manevî ve idari lakin tıpkı vakitte kalbi büyük bir devlet olacak. Tüm dünya, Bektaşilerin ışığını görebilecek” diye konuştu. Manevî önder, “Bu devletin ne polis teşkilatı ne de ordusu olacak. Bu devlet manevî bir devlet olacak. Devletin varoluş emeli, dünya çapındaki Bektaşilerin örgütlenmesi ve savunması olacak” diye konuştu.

Devletin resmen ne vakit kurulacağı ve nasıl bir yapı taşıyacağına ait bürokratik ayrıntılar ise şimdi belgisiz.

Türkiye’ye suçlama

Baba Mondi, kelam konusu devletin, Bektaşilerin dini ibadetlerini yerine getirme hakları olmadığı “Türkiye ve İran gibi” ülkelerde kovuşturmaya maruz kalan Bektaşilerin haklarını savunacağını da kelamlarına ekledi.

Devlet, Tiran’da, bugün Bektaşi tapınağının bulunduğu bölgede, toplam 0,11 kilometrekarelik bir alanda kurulacak. Böylelikle Bektaşi devleti, dünyanın en küçük ülkesi olacak. Kelam konusu unvana şu anda sahip olan Vatikan’ın kapladığı alan, 0,44 kilometrekare büyüklüğünde.

Söz konusu mikrodevlet, bugün Tiran’daki Bektaşi tapınağının bulunduğu arazi üzerinde kurulacakFotoğraf: Kristi Çavo/DW

Rakı övgüsü

Konuşmasında Bektaşi fikrinde müsamahanın merkezi bir ehemmiyet taşıdığını da söyleyen Baba Mondi, “Her nerede olurlarsa olsunlar, Bektaşiler sürekli, dünyanın en harika varlıkları olan insanlara sevgi, cömertlik ve hürmet göstermiştir. Biz aşırıcıların tetiklediği savaşlara karşıyız, biz barış ve sevgiyi savunuyoruz” kelamlarını sarf etti. Mondi, Bektaşiliğin “Doğu ve Batı ortasında köprü olmayı sürdüreceğini” tabir etti.

Konuşmasında rakıyı da öven Bektaşilerin ruhani lideri, “Rakının, ana sütü üzere, yararları var zira karından geçmeden çabucak beyne gidiyor” kelamlarını sarf etti. Rakı yahut rakia, öbür Batı Balkan ülkelerinde olduğu üzere, Türk rakısından farklı olarak anasonla değil, üzüm yahut dutla üretiliyor. Bayanlar ve erkeklerin birlikte ibadet ettikleri Bektaşilikte, Sünni ve Şii mezheplerinin bilakis, alkol yasak değil.

Atatürk’ün yasaklamasının akabinde taşınmıştı

Başbakan Rama, Ocak ayının sonlarında Bektaşi dergahının Türkiye’den Arnavutluk’a taşınmasının 95’inci yıl dönümü vesilesiyle düzenlenen merasimde kelam konusu planlara açıklamalarda bulunmuştu. “Bektaşilerin hikayesi, başlı başına, kutsal makam Dünya Bektaşi Merkezi’ne Vatikan gibisi bir statü verilmesi için zorlayıcı bir çağrıdır” diyen Rama, böylesine bir adımın Arnavutluk’un egemenliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit etmeyeceğini de kelamlarına eklemişti.

Adını 13’üncü yüzyılda yaşayan Hacı Bektaş Veli’den alan, 16’ncı yüzyılın başında Balım Sultan tarafından kurumsallaştırılan ve Aleviliğin temel asıllarına dayanan Bektaşi tarikatının dergahı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün tekke ve zaviyeleri kapatmasının akabinde 1930’da Arnavutluk’a taşındı. Bektaşi Dergahı daha evvel Nevşehir’deki Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi’ndeydi.

Bektaşiler, Sünni Müslümanlar, Ortodoks Hristiyanlar ve Katoliklerden sonra Arnavutluk’un dördüncü en büyük dini kümesi olma özelliğini taşıyor. Arnavutluk nüfusunun yaklaşık yüzde 10’unu Bektaşiler oluşturuyor. Bölge ülkelerinden Kosova ve Kuzey Makedonya’da da önemli sayıda Bektaşi yaşıyor.

Soğuk Savaş sırasında yaklaşık 40 yıl boyunca komünizmle yönetilen Arnavutluk’ta, iktidarı elinde bulunduran Enver Hoca, tüm dini kurumların faaliyetlerini yasaklamış ve çeşitli inançlardan yüzlerce din adamını idam ettirmiş yahut sürgüne göndermişti. Münasebetiyle ülkenin yakın tarihi göz önünde bulundurulduğunda, Bektaşi devleti kurulması planları, Arnavutluk için büyük kıymet taşıyor.

AFP / BÜ, EC

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?