Avrupa’daki en pahalı elektrik Almanya’da

Yeni yıl fırtınalı bir halde başladı. Almanya’daki rüzgâr türbinleri tam sürat çalışıyor ve güneş birçok yerde parlıyor. Fraunhofer Güneş Gücü Sistemleri Enstitüsü’ne nazaran, Almanya’da yenilenebilir güçlerden elde edilen elektrik üretimi, talebin yüzde 125’i düzeylerine ulaştı. Arz fazlası, fiyatların arz ve talebe nazaran belirlendiği borsalardaki elektrik fiyatlarının büyük ölçüde düşmesine neden oldu. Hatta saatler boyunca elektrik bedavaya satıldı.

2024 yılında Almanya’nın elektrik tüketiminin ortalama yüzde 59’u yenilenebilir güçlerden elde edildi. Lakin bilhassa kış aylarında, havanın karanlık, ekseriyetle bulutlu ve rüzgârsız olduğu vakitlerde, bu randımana ulaşmak imkânsız. Almanya’nın elektrik talebinin yalnızca yüzde 18’inin yenilenebilir güçten karşılandığı 12 Aralık 2024 tarihinde, en düşük verimlilik noktasına gelindi. Oluşan açık, kömür ve gazla çalışan elektrik santralleri ve komşu AB ülkelerinden yapılan elektrik ithalatıyla karşılandı. Avrupa Güç Borsası’nda bir megavat saatin fiyatı 936 euroya kadar yükseldi. Olağanda fiyatlar 60 ila 100 euro ortasında değişiyor.

Haneler ve şirketler için elektrik fiyatları

Uzun vadeli elektrik kontratları olan özel hane halkları ve şirketler fiyat dalgalanmalarından çok az etkileniyor. Elektrik sağlayıcılarına, mukavele imzalandığında belli bir periyot için kararlaştırılan sabit bir fiyat ödüyorlar.

2025 yılının başından bu yana ise tedarikçiler, şimdiki döviz fiyatları üzerinden dinamik tarifeler sunmak zorunda kalıyor. Bu formda, örneğin elektrikli arabaları şarj etmek ve ısı pompalarını çalıştırmak için büyük ölçülerde elektrik satın alan müşteriler, tüketimlerini zamanlamak ve fiyatlar ucuz olduğunda şarj etmek için finansal bir teşvik imkânına sahip olabiliyor. Lakin kış aylarında bu güç olabiliyor.

Dinamik elektrik tarifelerinin riskleri

Fiyat artışları hakikaten de elektrik şebekesine çok az rüzgâr ve güneş gücü verildiği için mi gerçekleşiyor? Federal Kartel Dairesi, artık bu soruya karşılık arıyor. Federal Kartel Dairesi, Federal İktisat Bakanlığı’na bağlı ve misyonu adil rekabeti sağlamak olan bir kurum. Bilhassa yasadışı fiyat mutabakatlarına odaklanan bu daire, şirketlerin fiyatları yasa dışı bir halde, örneğin birbirleriyle iş birliği yaparak etkilediklerini tespit ederse, para cezaları uygulayabiliyor.

Nitekim Federal Kartel Dairesi Başkanı Andreas Mundt, elektrik borsalarında vakit zaman yaşanan büyük fiyat artışlarını soruşturacaklarını açıkladı. Güç operatörlerinin, arzı azaltarak elektrik fiyatlarını kasıtlı olarak yükseltmek emeliyle tüm kömür ve gaz santrallerini şebekeye bağlamamış olabileceğinden şüpheleniliyor.

Kömür ve nükleerden vazgeçmenin sonuçları

Mundt’un “azalan güç santrali filosu” olarak tanımladığı bu durum, öncelikle kömürün evreli olarak kullanımdan kaldırılmasının bir sonucu. 2024 yılında linyitten elektrik üretimi yüzde sekiz oranında azalırken, taş kömürü için bu oran yüzde 27’den fazla oldu. 2015 yılından bu yana kömürün elektrik üretimindeki hissesi neredeyse yarıya inerek karbondioksit (CO2) emisyonlarını değerli ölçüde düşürdü.

2024 tıpkı vakitte Almanya’nın, nükleer güç olmadan geçirdiği birinci yıl oldu. 2023’te kapatılan son üç nükleer güç santrali, toplam elektrik hacminin yüzde altısını üretiyordu.

AB elektrik iç pazarı

Ayrıca elektrik için bir AB iç pazarı da mevcut. Üye ülkelerin, birbirleri için en elverişli üretim şartlarından faydalanmaları öngörülüyor. Rüzgârlı ve güneşli saatlerde, Almanya tertipli olarak ihracatçı olurken, karanlık havalarda ise ithalatçı pozisyonuna düşüyor. 2024’te satın alınan elektriğin birçok, talebinin yüzde 70’ini yıl boyunca daima kullanılabilir olan nükleer güç santrallerinden karşılayan Fransa’dan geldi. Danimarka ve İsviçre, tedarikçiler ortasında ikinci ve üçüncü sırada yer aldı.

İthalat ve ihracatta Avrupa Elektrik Borsası’ndaki cari fiyatlar temel alınıyor. Tüketiciler, ayrıyeten ilgili ulusal vergi ve harçları da ödemek zorunda. Almanya’da elektrik fiyatının yaklaşık yüzde 30’unu şebeke fiyatları oluşturuyor. Bu fiyatlar, elektrik şebekelerinin genişletilmesi için yapılan masraflar. Vergi ve harçların toplamı ise üçte teğin biraz altında.

Diğer Avrupa ülkelerindeki fiyatlar

Avrupa’nın hiçbir yerinde elektrik, Almanya’da olduğundan daha değerli değil. Federal İstatistik Dairesi’ne nazaran, Almanya’da üç ila dört kişilik bir aile 2024 yılında kilovat saat başına yaklaşık 40 sent ödedi. İrlanda ve Danimarka’da bu sayı 37 sent olurken, Çek Cumhuriyeti, Belçika ve İtalya’da ise 33 sent civarındaydı. Öte yandan, elektriğin devlet tarafından sübvanse edildiği Macaristan ve Bulgaristan’da tüketiciler kilovat saat başına sadece on sent ödedi.

Almanya’da ise sübvansiyonlardan yalnızca sanayi şirketleri yararlanabiliyor. Buna karşın bilhassa güç ağır şirketler, güç maliyetlerinin hâlâ çok yüksek olduğundan ve bunun rekabeti zorlaştırdığından şikâyet ediyor.

Ukrayna savaşının fiyatlara etkisi

Sanayi kuruluşları, 2021 yılında kilovat saat başına yaklaşık on iki sent ödemeye devam ederken, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde bu sayı 2022 yılında 50 sentin üzerine çıktı. Şirketler için vergi ve harçlar 1 Temmuz 2022’de kıymetli ölçüde azaltıldı. Sanayi elektriğinin fiyatı şu anda 17 sent civarında. Lakin bu ölçüde, Almanya’nın ekonomik rekabet içinde bulunduğu ülkelerle kıyaslandığında tekrar de epeyce fazla. Örneğin 2023 yılında Almanya’da otomotiv dalındaki şirketler, Çin’deki rakiplerine kıyasla iki kat, ABD’deki emsal şirketlere kıyasla ise neredeyse üç kat daha fazla elektrik fiyatı ödedi.

Elektrik fiyatlarının değerli ölçüde düşürülmesi, iktisadın en acil taleplerinden biri olmaya devam ediyor. SPD’li Başbakan Olaf Scholz, AB Kurulu’na üye devletlerin, bilhassa güç ağır şirketler ya da batarya üreticileri için elektrik fiyatlarını daha fazla sübvanse etmelerine müsaade vermesini önerdi.

Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin başbakan adayı Friedrich Merz ise seçim programında, şebeke fiyatlarının yarıya indirileceğini ve güç ağır şirketler için elektrik vergisinin daha da düşürüleceğini vaat ediyor. Lakin bunun nasıl finanse edileceği belgisiz. Kesin olan şu ki, yenilenebilir güçlerin, elektrik şebekelerinin ve depolama seçeneklerinin daha da genişletilmesi, uzun yıllar boyunca yüksek maliyetler getirmeye devam edecek. Rüzgâr ve güneş gücünün finansal yararları, fakat altyapı tümüyle hazır olduğunda gerçek manada ortaya çıkacak.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?

Avrupa’daki en pahalı elektrik Almanya’da

Benzer İçerikler