Almanya’daki Türkler ikiye bölünmüş durumda

Duisburg’un Marxloh semtindeki Merkez Camii, Almanya’nın en büyük mescitlerinden biri ve Türkiye’ye hem çok uzak hem de çok yakın. Ramazan ayında, namaz kılmak ve iftar açmak için buraya her gün binlerce kişi geliyor. Klasik Ramazan Pazarı’nın büyük beyaz çadırları etrafında sevinçli, heyecanlı bir hava var. Pişmiş et, hurma ve lokma kokuları yayılıyor etrafa.

Güneydoğu tarafında, yaklaşık 2 bin kilometre aralıkta olup bitenlerle burada yaşanan ahenk ortasında gece ile gündüz kadar fark var. İstanbul, Ankara ve İzmir’de bir haftadır on binlerce kişi, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasını protesto ediyor. Göstericilerin amacında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve onun başında olduğu hükümet var.

Türkiye’de olup bitenlerle ne kadar ilgilendikleri sorulan Duisburg’taki göçmenler ise çoğunlukla çok kısa, hatta tek heceli cevaplar veriyor. Duisburg, Almanya’da Türkiye kökenli göçmenlerin ağır olarak yaşadığı kentlerin başında geliyor.

“Hayat burada devam ediyor” diyor biri, bir oburu ise “Olanlar İstanbul’u ilgilendirir, Duisburg’u değil” cümlesiyle aktarıyor kanılarını. Birçok kişi konuşmak istemiyor. Bayanın Galatasaray, erkeğin ise Fenerbahçe taraftarı olduğu genç bir çift siyaset değil, yalnızca futbol hakkında konuşmak istediklerini lisana getiriyor.

Duisburg Merkez Camii, Ramazan ayında büyük bir yoğunluk yaşıyorFotoğraf: Stefan Arend/FUNKE Foto Service/Imago Images

Siyasette tansiyonun arttığı bugünlerde net bir tutum koyma tedirginliği adeta elle tutulacak düzgün hissedilebiliyor. Yalnızca Almanya doğumlu, on yıldır Duisburg’ta yaşayan ve iki küçük oğlu ile mescide gelen Selim, Erdoğan taraftarlarının muhtemelen tamamının gönlünden geçenleri açık seçik lisana getiriyor:

“Erdoğan bir sürü sorunu olan bir devleti yönetiyor. Olağan ki bu güç bir durum ve hiçbir siyasetçi her vakit her şeyi gerçek yapamaz. Ancak evvel bu işi ondan daha güzel yapabilecek biri gelsin. Erdoğan istikrar demek. Demokrasi var ve sonunda daima o haklı çıkıyor. Hem Erdoğan’a neden saldırıyorlar, İmamoğlu’nu tutuklayan adalet değil mi?”

Almanya’da da İmamoğlu’na dayanak şovları yapıldı

Duisburg’tan arabayla yarım saat uzaklıkta bulunan Essen kentinde ise Selim’in söylediklerine hiçbir mana veremeyen beşerlerle karşılaşıyor ve tıpkı vakitte Almanya’daki Türk toplumunun ne kadar bölünmüş olduğunu fark ediyoruz.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Essen Örgütü tarafından geçen hafta Cuma günü kent merkezinde düzenlenen İmamoğlu’na dayanak yürüyüşüne katılan yüzlerce kişi, Türkçe ve Almanca “İmamoğlu’na adalet”, “Yalnız değilsin” ve bir Bertolt Brecht kelamı olan “Ya daima bir arada ya hiçbirimiz” yazılı afişler taşıyor.

CHP Essen Örgütü Lider Yardımcısı Hülya Coşkun, DW’ye yaptığı açıklamada, “Biz bu aksiyonu, bu ülkede de net bir ileti verebilmek için süratlice, 24 saat içinde organize ettik. Olağan ki bu şovlarla Türkiye’de yaşananlara Almanya’nın ve buradaki siyasetin de dikkatini çekmeyi amaçlıyoruz.”

Ruhr havzasında Erdoğan’a büyük destek

Essen aslında Erdoğan ve AKP taraftarlarının kalesi olarak bilinen bir kent. İki yıl evvel Türkiye’de yapılan Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento Seçimleri’nde, bu kentte kurulan sandıklarda AKP oyların yüzde 80’ini almıştı. Bu tıpkı vakitte Almanya’da, AKP ve Erdoğan’a en büyük takviyenin Essen’de olduğunu ortaya koymuştu.

Ancak bilhassa gençler ortasında bir değişim görülüyor. Bilhassa Türkiye’de korkusuz bir formda sokağa çıkanlar onlar. Almanya’da da CHP için faaliyetlere katılan genç bayan ve erkeklerin sayısı çoğalıyor.

Bunlardan biri de CHP Düsseldorf Gençlik Örgütü Başkanı, 18 yaşındaki öğrenci Serhat Kerem Bağcı. Son iki günde üye sayısını iki kat arttırdıklarını lisana getiren Bağcı, “Telefonum daima çalıyor. İnsanların bir şeyleri değiştirmek ve harekete geçirmek istediği anlaşılıyor. Türkiye’de bile buradaki hareketlerimiz toplumsal medyada görülüyor ve bu orada da insanları motive ediyor” tabirlerini kullanıyor.

İmamoğlu’na dayanak hareketinin organizatörlerinden, CHP Essen Örgütü Lider Yardımcısı Hülya CoşkunFotoğraf: Erdal Coskun

İmamoğlu için durum almak risksiz değil

Bugünlerde, yalnızca hareketlere katılabilmek için Türkiye’ye giden çok sayıda Almanyalı Türk var. CHP’nin Essen örgütü bir sonraki hareketin planlarını yapmaya başlamış bile, lakin bunun için Türkiye’deki gelişmeleri takip edip CHP’nin 6 Nisan’da yapılacak inanılmaz kurultayı bekleniyor. Türkiye’ye bir sonraki gidişlerinde baskı görme kaygısı hiçbirinde yok.

Hülya Coşkun, “Bir yakınımız kısa müddet evvel gözaltına alındı lakin daha sonra özgür bırakıldı. Lakin biz o sonu aştık, artık korkmuyoruz. Doğal ki her vakit bir şeyler olabilir lakin alternatif ne? Hiçbir şey demezsek her şey daha berbat olacak. Biz haklarımız ve demokrasi için uğraş etmek istiyoruz” diyor.

Kutuplaşma Almanya’da da artıyor

Türkiye’deki gelişmelerin Almanya’daki Türk toplumunu nasıl etkilediğini merak edenler Caner Aver ile konuşabilir. Merkezi Essen’de bulunan Türkiye Çalışmaları ve Ahenk Araştırmaları Merkezi için çalışan toplumsal bilimci Aver, şu sıralar, Türk kökenli akademisyenlerin mekânsal ve toplumsal hareketliliği üzerine doktorasını yapıyor.

DW’ye yaptığı açıklamada, “Türkiye’deki eçim sonuçlarına baktığımızda, Almanya’daki Türklerin genel eğilimin muhafazakârlık olduğunu görüyoruz” bilgisini paylaşan Aver, “Ruhr havzasında Türkiye kökenli çok fazla insan yaşıyor. Muhalefet ile hükümet ortasındaki uçurumu biz buradaki Türklerde de gözlemliyoruz” diyor.

Caner AverFotoğraf: PR-Fotografie Köhring

Kendi ailesinin buna en âlâ örneklerden biri olduğunu lisana getiren Caner Aver, gelinen noktada Türkiye siyaseti hakkında konuşmaktan kaçınıldığını belirtiyor ve ekliyor:

“Ancak İmamoğlu’nun tutuklanması, CHP’nin Cumnhurbaşkanlığı Adayı ile dayanışmayı güçlendirdi, hem Türkiye’de hem de, daha zayıf da olsa Almanya’da.”

Almanya’daki Türklerin birçok müdahil olmaktan kaçınıyor

Caner Aver’e nazaran Almanya’da yapılan şovların Türkiye’ye tesiri, şu ankinden daha fazla olamaz. Bunun olabilmesi için Almanya’daki şovların ağır iştirakle haftalarca devam etmesi ve bu sayede Alman hükümetinin Türkiye’ye baskı yapmasının sağlanması gerektiğini söz eden Aver, Berlin’de şu an yeni bir hükümet kurma görüşmelerinin yapıldığını ve bunun göstericiler açısından bir dezavantaj olduğunu vurguluyor.

Caner Aver, eleştirel görüşlerini lisana getiren ya da toplumsal medya hesabında paylaşanların da, Türkiye’ye gittiğinde tutuklanma riski ile karşı karşıya olduğunu belirtiyor.

Bu nedenlerden ötürü kimi kesitlerin, Türkiye’nin iç sorunlarını Almanya’ya taşımama davetinde bulunduğunu lisana getiren Toplumsal Bilimci Aver, “Bu hareketin hali, Almanya’ya ve burada olup bitene, hepimizin hayatını etkileyen hususlara odaklanalım yönünde” tabirlerini kullanıyor.

Caner Aver’in AKP taraftarlarına bir de daveti var: “Muhafazakârlar inançlı beşerler ve olağan ki Erdoğan’ı, AKP’yi destekleyebilirler. Fakat haksızlığın devam etmesi halinde buna eleştirel bir gözle bakmayı ve art planını sorgulamayı da bilmek gerekiyor.”

DW Türkçe’ye nasıl manisiz erişebilirim?