Almanya’da ehliyet almak artık bir lüks mü?

Artan fiyatlar, sıkı kurallar ve yüksek başarısızlık oranları, Almanya’da bilhassa gençler ve göçmenler için şoför dokümanını erişilmez kılıyor.

Almanya’da şoför dokümanı almak artık sabır kadar önemli bir bütçe de gerektiriyor. Ülkenin en büyük araba tertibi ADAC’a nazaran, ehliyet almanın maliyeti ortalama 2 bin 500 ile 3 bin 500 euro ortasında değişiyor. Fakat birçok aday için bu sayı 5 bin euroyu da aşıyor. Öğrenciler ve düşük gelirli kesitler için bu fiyatlar ehliyeti adeta bir lükse dönüştürüyor.

Avrupa Birliği (AB) içinde bir ülkede alınan şoför dokümanı öbür Birlik üyelerinde geçerli olsa da ehliyet alma kuralları ülkelere nazaran farklılıklar gösteriyor.

Almanya’da şoför eğitimi epey kapsamlı ve yasal olarak da sıkı biçimde denetleniyor: En az 14 teorik ve 12 pratik ders mecburî.

Komşu ülke Polonya üzere kimi ülkelerde ise sistem daha esnek ve kısa vadeli. Bu da maliyetlerin düşmesini sağlıyor. Polonya’da şoför evrakı almak sadece 600 euroya mal olabiliyor.

Uygun fiyatlı ve çağdaş eğitim şart

Almanya’da bu nedenle şoför eğitiminin yenilenmesi istikametindeki davetler artıyor.

Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) partisinin ulaştırma siyasetleri sözcüsü Florian Müller, DW’ye yaptığı açıklamada “Sürücü eğitiminin hem daha uygun fiyatlı hem de günümüz trafik şartlarını yansıtan bir yapıya kavuşması gerekiyor” dedi. Müller’e nazaran araba Almanya’da hâlâ bir numaralı ulaşım aracı ve bu nedenle ehliyete erişim bir lüks değil bir muhtaçlık olmalı.

Hindistan’dan Almanya’ya üniversite eğitimi için gelen Varsha Iyer, bu güçlü süreci birebir yaşayanlardan biri. Düsseldorf’a taşınan Iyer’in okula ulaşımı toplu taşıma ile epeyce sıkıntı olduğundan ehliyet almak mecburi hale geldi. Fırında çalışarak para biriktiren Iyer, teori imtihanını birinci seferde geçmesine karşın pratik imtihanda beş defa başarısız oldu. “Test şartları çok katıydı. Yüksek standartlara hürmetim var lakin bu gerçek sürüş alışkanlıklarını yansıtmıyordu” diyor. Sonunda ehliyetine 5 bin eurodan fazla harcamak zorunda kalan Iyer, tüm birikimini bu sürece ayırdığını söylüyor.

Dil bariyeri ve farklı trafik kültürü nedeniyle göçmenler için süreç daha da karmaşık hale geliyor. Iyer bu durumu şöyle özetliyor:

“Almanya’da otomobil kullanmak bir ayrıcalık. Ve birden fazla kişinin yine imtihana girebilmek için sınırsız kaynağı yok.”

Yurt dışından ehliyet almak göründüğü kadar kolay değil

Yüksek maliyetler nedeniyle kimi adaylar komşu ülkelerde, bilhassa Polonya’da, ehliyet almayı düşünse de bu da yasal ve pratik pürüzlerle dolu.

ADAC sözcüsü Katharina Lucà, bu mevzuda uyarıyor:

“Bir ülkeden ehliyet alabilmek için orada en az 185 gün yaşamanız gerekiyor. Ayrıyeten yol, konaklama üzere ek masraflar da süreci karmaşıklaştırıyor.”

Luca’ya nazaran tahlil, öteki ülkelerde alternatif aramak yerine Almanya’daki sistemi daha erişilebilir hale getirmek.

TÜV (Teknik Muayene Derneği) datalarına nazaran teorik imtihanda başarısızlık oranı yüzde 50’ye ulaşarak rekor kırmış durumda. Pratik imtihanda ise her üç şahıstan biri başarısız oluyor. Bu durum hem süreci uzatıyor hem de maliyeti artırıyor.

Bazı eyalet yöneticileri teori eğitimin sadeleştirilmesini önerse de uzmanlara nazaran yüksek maliyetin ana nedeni bu değil.

Kuzey Ren-Vestfalya Sürücü Eğitmenleri Derneği Başkanı Kurt Bartels, “Teorik imtihan yalnızca 25 euro. Asıl masraf, öğrencilerin gereksinim duyduğu fazladan pratik dersler” diyor. Ayrıyeten günümüzde gençlerin trafik farkındalığı düşük. “Gençler artık yola değil, telefona bakıyor,” diyen Bartels, bu nedenle daha fazla ders gerektiğini belirtiyor.

Trafikteki karmaşıklığın artması, e-scooterlar ve ileri sürüş dayanak sistemleri üzere, eğitimin kapsamını da genişletiyor. Tüm bunlar, şoför kurslarının araç maliyetleri, kiraları ve eğitmen eksikliğiyle birleşince fiyatları yükseltiyor.

Simülatörlerle tahlil mümkün mü?

Sürücü simülatörleri, bilhassa temel tekniklerin öğretilmesinde bir tahlil olabilir. Vites değiştirme ya da kör nokta denetimi üzere hünerler sanal ortamda çalışılabilir.

Florian Müller’e nazaran, simülatörler eğitmen açığını bir nebze hafifletebilir. Müller, “Bazı vazifeleri makinelere devretmeyi düşünmeliyiz” diyor.

Fransa üzere kimi ülkelerde simülatörler eğitim sürecinin resmi modülü. Fakat Almanya’da şimdi yasal tanınırlığı bulunmuyor. Bartels ise temkinli:

“Simülatörler kesinlikle eğitmen kontrolünde olmalı. Ve hiçbir simülasyon gerçek sürüşün yerini tutamaz – bilhassa gece sürüşü ya da otobanda.”

Pahalı lakin güvenli

Almanya Federal Meclisi, bir müddet evvel ehliyet fiyatlarını düşürmeyi amaçlayan bir öneriyi reddetti. Lakin kamuoyu baskısı artıyor. Sürücü kursu ve imtihan fiyatları 2020’den bu yana yüzde 38 oranında arttı. Bu oran enflasyonun çok üzerinde.

Avusturya üzere ülkelerde, şoför adayları bir yetişkin nezaretinde özel pratik yapabiliyor. Bu, profesyonel ders muhtaçlığını azaltarak maliyeti düşürüyor.

Almanya’da ise bu mümkün değil. Her kademe profesyonel eğitime bağlı. Göçmen öğrenci Varsha Iyer’in sözleri, pek çok kişinin hislerine tercüman:

“Ehliyeti alabiliyorsanız birçok kapı açılıyor. Lakin şayet maddi gücünüz yoksa, direksiyon size uzak kalıyor.”

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?