Alman otomotiv sektörü yeni hükümeti bekliyor

Almanya, Avrupa’nın açık orta birinci, dünyanınsa en büyük üçüncü iktisadı. Alman otomotiv dalı ise sıklıkla Alman iktisadının bel kemiği olarak nitelendiriliyor. Lakin son yıllarda patlak veren ve tesirleri giderek daha fazla hissedilir hâle gelen ekonomik kriz nedeniyle dünya çapında büyük bir prestije sahip Alman otomotiv dalı büyük bir hasar aldı.

Şimdilerde ise 23 Şubat seçimlerine kısa bir müddet kala dal temsilcilerinin umutları yeşeriyor. Alman araba üreticileri yaşadıkları krizden, kısa mühlet evvel dağılan Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve liberal eğilimli Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan üçlü koalisyonu sorumlu tutuyor.

Zwickau’daki Volkswagen fabrikasında robotlar da üretimde rol oynuyor. Uzmanlar, Alman otomotiv bölümünün, çeşitli nedenlerle çağın yeniliklerine ahenk sağlama konusunda geç kaldığı görüşünde hemfikirFotoğraf: Hendrik Schmidt/dap/picture alliance

Elektrikli araç teşvikleri

Alman hükümetinin izlediği elektrikli araçların teşvik edilmesini baz alan siyaset, otomotiv kesimini derinden etkiledi. Siyasetin, dünyada birer marka hâline gelmiş, onlarca yıldır üretilen içten yanmalı motorlardan süratli bir biçimde elektrikli motorlara geçmeyi gerekli kılması üreticileri soruna soktu. Buna, izlenen siyasetin tüketici nezdinde de kayda kıymet bir karşılık bulmaması eklenince, işler güzelce zora girdi. Bardağı taşıran son damla, ekonomik sıkıntılar yaşayan koalisyon hükümetinin elektrikli araç satın alan tüketicilere sağlanan mali dayanakları iptal etmesi oldu.

Frankfurtlu bağımsız otomotiv uzmanı Jürgen Pieper, öteki birçok uzman üzere, son yıllarda araba üreticilerinde ve müşterilerde büyük bir güvensizlik hissinin oluştuğuna dikkat çekiyor. Evvel elektrikli araç satışını teşvik edip sonra dayanakları çeken hükümeti eleştiren Pieper, devletin “elektromobilite konusunda açık bir çizgiye sahip olmamasının” büyük bir sorun teşkil ettiğini vurguluyor.

Kiel merkezli Dünya İktisadı Enstitüsü’nden (IfW) Dirk Dohse de Pieper ile hemfikir. DW’ye yaptığı açıklamada “devletin elektrikli araçlara sağladığı teşviklerdeki gelgitlerden” şikayet eden Dohse, tüketicilere sağlanan “çevre dayanağının kısa vadede ortadan kaldırılmasının” güvensizliği pekiştirdiğini söz ediyor. Dohse, otomotiv sanayisinin hâlihazırda “yüksek güç maliyetleri ve çok bürokrasi” nedeniyle esasen problem içerisinde olduğuna dikkat çekiyor.

Sektörü temsil eden en kıymetli kuruluş olan Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği (VDA) ise Alman araba üreticilerinin yaşadığı en büyük sorunun, Almanya’nın bir iktisat merkezi olarak giderek güç kaybetmesi olduğu görüşünde. Bu kurallar altında şirketlerin rekabet gücünün giderek ortadan kaybolduğundan yakınan VDA, durumu şöyle özetliyor:

“Uluslararası sıralamalarda Almanya daima olarak aşağıya kayıyor.”

Elektrikli araç portföyünü son yıllarda giderek genişleten Volkswagen’ın Emden’deki fabrikasında personeller ve mühendisler elektrikli araç üretimine ağırlaşıyor. Önceliklerin bu türlü kalıp kalmayacağını ise vakit gösterecekFotoğraf: Sina Schuldt/dpa/picture alliance

Enerji herkes için çok pahalı

Almanya’nın bir sanayi merkezi olarak cazip kalması için uğraş sarf edilmesi gerektiğini söyleyen VDA, “Berlin ve Brüksel, bir iktisat merkezi olarak Almanya’yı tekrar dünyanın doruğuna taşımalı. Bunun için de ucuz güç ve daha az regülasyon ve daha az bürokrasinin yanı sıra rekabet kabiliyetine sahip bir vergi sistemine gereksinim var” görüşünü aktarıyor.

Avrupa Birliği’nin (AB) bu çerçevedeki tesirine dikkat çeken Dirk Dohse, “İklim kuralları AB’den geliyor. Alman hükümetinin bu mevzuda tesiri sınırlı” diyor. Lakin Dohse’ye nazaran yaşananların tek sorumlusu devlet değil. Otomotiv kesiminin de eleştirilmeyi hak ettiğini söyleyen Dohse, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Gerekli yapısal ahenk adımlarını hayata geçirme işi çok uzun sürdü. Bunun sonucu olarak kâr marjları önemli biçimde azaldı. Alman şirketler, güçlü yazılım ortaklarıyla iş birliğine girişmekte çok geç kaldı. Bunun sonucu olarak Alman araba üreticileri, elektrikli araç pazarında gerçek bir oyuncu değil.”

Rusya’nın 2022 yılında Ukrayna’yı işgalinin akabinde Rusya-Batı bağlarının giderek bozulması ve getirilen yaptırımlar, Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerinin Rus gücüne ne kadar da bağımlı olduğunu gözler önüne sermişti. Rusya’ya getirilen yaptırımlar ve Rus gücüne alternatif arayışları, Almanya genelinde güç fiyatlarının önemli biçimde artmasına yol açtı. Güç fiyatlarındaki harikulâde artıştan sadece tüketiciler değil, sanayi de mustarip.

“Hedefi devlet belirlemeli, yolu ise endüstri”

Dirk Dohse için elektro mobiliteye geçiş sürecinde sorunun tahlili çok açık. Tüketicilerin elektrikli araç satın almaya yanaşmamasının ana nedeninin kelam konusu araçların menzil sorunu olmasına atıfta bulunan Dohse, “Öncelik, şarj istasyonu altyapısının süratli bir biçimde inşa edilmesi ve elektrikli araç satın alan şahısların planlama güvenliği olmalı” diyor.

Elektrikli araçlar için geçmişte mevcut olan teşvik ve yardımların tekrar hayata geçirilmesinin gerekli olup olmadığı konusunda farklı yasal görüşler olduğunu söyleyen Dohse, hükümetin attığı adımları eleştirerek, “Önemli olan, kuralların açık ve şeffaf olması ve evvelce belirlenen bir müddet zarfı için geçerli olması” değerlendirmesinde bulunuyor.

“Yeni teknolojiler konusunda açık bir tavır benimsenmesi ve bu tavırdan vazgeçilmemesi” gerektiğini vurgulayan Jürgen Pieper da devletin farklı teknolojik tahlillere açık olması gerektiği görüşünde. Pieper, siyasetin “net niceliksel gayeler belirlemesi fakat bu amaçlara nasıl ulaşılacağı işini sanayiye bırakması” gerektiğini tabir ediyor.

Almanya’da tüketicilerin araç almak istememe münasebeti, sıklıkla, şarj altyapısının yetersiz olması ve şarj sürecinin örneğin akaryakıt almaktan çok daha uzun sürmesiFotoğraf: Jochen Tack/picture alliance

Otomotiv-siyaset bağımlılığı

Almanya’da otomotiv sanayisi ile siyaset ortasında son derece yakın ilgiler mevcut olduğu bir sır değil. Sırf federal değil, birebir vakitte eyalet seviyesinde de önemli karşılıklı bağımlılık durumları mevcut. Araba üreticileri, lokal seviyede, ucuz vergi tarifelerinden büyük yarar sağlıyor. Eyalet seviyesinde izlenen siyaset için, otomotiv dalının sağladığı istihdam imkanı, hayati ehemmiyet ve korunmaya bedel bir nitelik taşıyor.

Örneğin SPD’nin iktidarda olduğu Aşağı Saksonya eyaletinde kelam konusu bağlar, son derece açık: Eyalette hükümet, Alman otomotiv devi Volkswagen’ın denetleme heyetinin bir üyesi. Mercedes-Benz ve Porsche üzere devlere konut sahipliği yapan ve Yeşiller partili başbakanın iktidarda olduğu Baden-Württemberg ve BMW’nin memleketi olan ve onlarca yıldır muhafazakâr Hristiyan Toplumsal Birlik (CSU) tarafından yönetilen Bavyera’da da otomotiv sektörü-siyaset ilgileri epey derin.

Almanya’nın federal yapısı çerçevesinde federal hükümet, eyaletler ve mahallî idarelerin birbirleri üzerinde tesir sahibi olması nedeniyle, Almanya’da yapılan tüm seçimler, otomotiv dalı için her vakit büyük kıymet taşıyor. Hasebiyle Alman otomotiv şirketlerinin hiçbiri siyasetçileri görmezden gelemiyor. Birebir vakitte üreticilerin, seçim sonrasında oluşacak yeni hükümet üzerinde tesirli olabilmek için, her türlü siyasi ihtimale hazırlıklı olması gerekiyor.

Stuttgart’ta politikler ve otomotiv üreticileri birbirleriyle epey yakın bağlara sahip. Üstteki fotoğrafta, Mercedes-Benz CEO’su Ola Källenius ile Baden-Württemberg Eyalet Başbakanı Winfried Kretschmann, Mercedes-Benz’te eğitim gören gençlerle poz verirken görülüyorFotoğraf: Daimler AG/Mercedes-Benz Group

Trump korkusu

Öte yandan otomotiv bölümünün dikkate alması gereken tek siyaset, Berlin ve Brüksel’inki değil. Dünya ve Avrupa’da iktisadın gidişatı üzerinde direkt tesire sahip olan Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) dört yılda bir değişen liderinin izlediği rota da otomotiv kesimi için hayati kıymet taşıyor.

Jürgen Pieper, “Önce Amerika” sloganıyla hareket eden Donald Trump idaresinin gelecek dört yılda izleyeceği siyasetlerin da Alman otomotiv bölümünün akıbeti üzerinde belirleyici olduğuna dikkat çekiyor:

“Ekonomik kriz ve Trump hükümetinin yüksek gümrük vergileri üzere biçimlerde bize uygulaması olası olan baskı çerçevesinde, yeni Alman hükümeti, Alman otomotiv sanayisinin hayatını kolaylaştırmak için gayret sarf edebilir.”

Pieper, bu çerçevede, 2035 yılından itibaren planlanan amaçtan cayarak, içten yanmalı motora sahip yeni araçların satışının yasaklanmasının ertelenmesi yahut elektrikli yahut hibrit araçlara sağlanan mali teşviklerin tekrar yürürlüğe konmasının ihtimaller dahilinde olduğu görüşünde.

23 Şubat seçiminden sonra yeni hükümetin misyonu devralmasıyla birlikte Almanya’nın her halükârda yesyeni bir sanayi siyaseti izleyeceğini öngören Pieper, kelamlarını şöyle tamamlıyor:

“Çok büyük ihtimalle Hristiyan Birlik (CDU/CSU) ya SPD ile ya da Yeşiller ile kuracağı bir koalisyon hükümeti göreceğiz. Şayet birincisi gerçekleşirse, içten yanmalı motor yasağı 2040 yılına ertelenecektir. Şayet ikincisi gerçekleşirse, yasak muhtemelen ertelenmez.”