ABD ve Ukrayna kritik maden anlaşmasını imzaladı
ABD ile Ukrayna, aylardır müzakere edilen maden mutabakatını imzaladı. İki aylık bir gecikmenin akabinde 30 Nisan’da imzalanan muahede, Ukrayna’ya askeri yardımı sonlandıran Donald Trump idaresi tarafından Kiev’e yönelik “yeni bir ABD taahhüdü” olarak nitelendirildi.
Washington’da ABD ismine mutabakata imza atan Hazine Bakanı Scott Bessent, anlaşmanın iki tarafın da “Ukrayna’da kalıcı barış ve refaha bağlılığını ortaya koyduğunu” tabir etti. Bessent, “Bu mutabakat, Rusya’ya açıkça Trump idaresinin uzun vadede özgür, hükümran ve müreffeh bir Ukrayna’yı merkeze alan bir barış sürecine bağlı olduğu iletisini veriyor” diye konuştu.
Bakan, “Şunu da net olarak belirtmek isterim ki Rus savaş makinesini finanse eden ya da dayanak sağlayan hiçbir devlet ya da kişi, Ukrayna’nın tekrar inşasından yarar sağlayamayacak” sözlerini kullandı.
Bakanlığın açıklamasında Trump’ın daha evvel defaatle kullandığı “çatışma” tabirinden farklı olarak Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik “kapsamlı işgalinden” kelam edilmesi de dikkati çekti.
Ukrayna Başbakanı Denis Şmigal da muahedeyi, “iyi, eşit ve yararlı” olarak nitelendirdi.
Başbakan, iki ülkenin eşit oy hakkına sahip olacağı bir “yeniden yapılandırma fonu” kurulacağını ve Ukrayna’nın yeraltı kaynakları, altyapısı ve doğal zenginlikleri üzerinde tam manasıyla kelam sahibi olmaya devam edeceğini söyledi.
Kiev’de kaygı yaratan “borçlar” sıkıntısına de değinen Şmigal, Rus işgalinin başından bu yana ABD’nin sağladığı milyarlarca doların geri ödenmesinin talep edilmeyeceğini, fondan elde edilen kârın yine Ukrayna’ya yatırılacağını söz etti.
Anlaşmayı Ukrayna ismine imzalayan Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Yulia Sviridenko da, muahedenin Ukrayna’ya “neyin, nerede çıkarılacağına karar verme hakkı tanıdığını” ve yer altı kaynaklarının mülkiyetinin Kiev’e ilişkin kalacağını söz etti. Sviridenko, X üzerinden yaptığı açıklamada mutabakatın Ukrayna’ya hava savunma sistemleri üzere yeni yardımları da içerdiğini belirtti. Fakat Amerikan tarafından bu argümana direkt cevap gelmedi.
Ukrayna hangi kıymetli madenlere sahip?
Ukrayna datalarına göre, ülkede Avrupa Birliği (AB) tarafından kritik olarak tanımlanan 34 mineralin 22’si bulunuyor. Bu mineraller ortasında sanayi ve inşaat materyalleri, ferro alaşımlar, pahalı ve demir dışı metaller ile kimi ender toprak elementleri yer alıyor. Ukrayna Jeoloji Enstitüsü’ne nazaran, ülkede televizyonlar ve aydınlatmalarda kullanılan lantan ve seryum; rüzgar türbinleri ve elektrikli araç bataryalarında kullanılan neodimyum; nükleer güç ve lazer uygulamalarında kullanılan erbiyum ve itriyum üzere ender toprak elementleri bulunuyor. AB tarafından finanse edilen araştırmalarda ayrıyeten Ukrayna’da skandiyum rezervlerinin de bulunduğu belirtiliyor. Ayrıntılı bilgiler ise bilinmeyen tutuluyor.
Dünya Ekonomik Forumu’na nazaran Ukrayna, lityum, berilyum, manganez, galyum, zirkonyum, grafit, apatit, fluorit ve nikel üzere stratejik minerallerin de değerli bir tedarikçisi olma potansiyeline sahip.
Ukrayna Devlet Jeoloji Servisi’ne nazaran, ülkede Avrupa’nın en büyük teyit edilmiş lityum rezervlerinden biri bulunuyor. 500 bin metrik ton olarak varsayım edilen bu rezerv, batarya, seramik ve cam üretiminde kritik rol oynuyor.
Ukrayna’nın kömür rezervlerinin büyük bir kısmı ise şu anda Rusya’nın işgali altındaki bölgelerde yer alıyor.
Madencilik analistleri ve ekonomistlere nazaran, Ukrayna’da halihazırda ticari olarak işletilen bir az toprak madeni bulunmuyor.
Dünyanın en büyük ender toprak elementi ve öbür birçok kritik mineral üreticisi ise Çin.
Reuters, AFP/SÖ,JD
