ABD ve İran nükleer müzakerelere başladı
ABD ve İran, “nükleer müzakerelere” bugün başladı. Umman’ın başşehri Maskat’ta yapılacak görüşmelerde, İran’ın nükleer programından vazgeçmesi karşılığında ekonomik yaptırımların hafifletilmesi hedefleniyor.
Beyaz Saray’daki ilk döneminde ABD Başkanı Donald Trump, Washington ve Tahran ortasında daha evvel yapılan mutabakattan çekilmişti. Maskat’taki görüşmeler Trump’ın muahededen çekildiği 2018’den beri iki ülke ortasında en üst seviye diyalog olacak.
Görüşmelere Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi başkanlık ediyor. Toplantıların nasıl gerçekleştiği ise şimdi net değil. ABD direkt müzakere isterken İran arabulucular üzerinden diyalog yürütmek istiyor.
İran resmi haber ajansı Tasnim’e nazaran toplantı, öğlenden sonra Umman Dışişleri Bakanı Bedr bin Hamed el-Busaidi’nin arabuluculuğunda yapılıyor.
Trump bir mutabakata ulaşılamaması halinde, İran’ı “askeri müdahalede bulunmakla” tehdit ediyor. Görüşmelerin başlamasına saatler kala yaptığı açıklamada “İran’ın mükemmel, keyifli bir ülke olmasını istiyorum” diyen Trump, daha evvel diyalog sürecinin başarısızlıkla sonuçlanması ihtimali üzerine, “Eğer askeri müdahale gerekirse biz de askeri müdahalede bulunacağız” sözlerini kullanmıştı.
ABD “sivil nükleere” de karşı
İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in danışmanı Ali Şemhani, Tahran’ın “gerçek ve adil bir anlaşma” peşinde olduğunu ve “önemli ve uygulanabilir tekliflerin hazırlandığını” lisana getirdi. Toplantıların başlamasından kısa mühlet evvel yaptığı açıklamada Şemhani “eğer ABD âlâ niyetli davranırsa” uzlaşı sürecinin sıkıntısız ilerleyeceğini belirtti.
ABD İran’ın nükleer silah geliştirmesini önlemek istiyor. Trump’ın çekildiği 2015 tarihli muahede İran’ın nükleer silah geliştirmesini imkansızlaştırırken nükleer teknolojisinin sivil gayeli kullanımına müsaade veriyordu.
Witkoff bugünkü görüşme öncesi Wall Street Journal (WSJ) gazetesine verdiği mülakatta, bu sefer taleplerinin İran’ın nükleer programından “tamamen” vazgeçmesini içerdiğini fakat uzlaşıya da açık olduklarını kaydetti.
Uluslararası Atom Gücü Kurumu’na (UAEA) nazaran İran yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 274 kilo uranyuma sahip. Bunun nükleer silah üretimi için gerekli yüzde 90 seviyesine yakın olduğu belirtiliyor.
“İran için öncelik rejimin geleceği”
Tahran-Washington arasındaki diyalog sürecini haber ajansı AFP‘ye kıymetlendiren Fransa’nın saygın üniversitelerinden Sciences Po’dan Ortadoğu uzmanı Karim Bitar, görüşmelerin “yalnızca nükleer programa odaklanmayacağını” tabir etti. Bitar’a nazaran ABD’nin bir gayesi de İran’ı bölgedeki milis güçlere verdiği dayanağı sonlandırmaya ikna etmek.
Bitar, İran açısından ise kıymetli olanın rejimin hayatta kalması olduğunu söz ediyor. “Tek ve en öncelikli sorun rejimin hayatta kalması” diyen Bitar, yaptırımların hafifletilmesiyle İran’daki kuvvetli ekonomik şartların güzelleşeceği, bunun da önemli formda halk dayanağını kaybeden rejime nefes aldıracağı görüşünde.
AFP / MUK,ET
