Almanya seçimleri dönüm noktası mı olacak?

Almanya’da erken seçimlere gidilirken sık sık lisana getirilen esas kavram: Taraf değişimi.

Ana muhalefetteki Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) blokunun başbakan adayı Friedrich Merz, iki hafta öncesi açıklamasında dağılan üçlü koalisyona atfen “Üç yıl boyunca Almanya’da sol siyaset yapmaya çalıştılar. Bu devam edemez” dedi.

Angela Merkel periyodunu 16 yılın akabinde sonlandıran Eylül 2021 seçimleri sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) öncülüğünde Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan üçlü bir koalisyon kurulmuştu. Koalisyon, bütçe ve hazine borçlanmasına ait uyuşmazlıkların akabinde tırmanan tansiyon üzerine Kasım ayında dağıldı.

Sosyal Demokrat Parti düşüşte

Dağılan üçlü koalisyon partileri ortasında en büyük halk takviyesi ve itimat kaybı yaşayan Başbakan Olaf Scholz’un partisi SPD oldu. SPD’nin yüzde 10-11 oranında oy kaybıyla tarihinin en makûs sonucunu alacağı ve yüzde 15-16 bandında kalacağı kestirim ediliyor. Erken seçimlere yönelik kestirimler yanlışsız çıkarsa Olaf Scholz, son 50 yıllık ülke tarihine “en kısa müddet Başbakanlık yapan siyasetçi” olarak yazılacak.

Dağılan üçlü koalisyonun başka ortağı FDP’nin durumu da makûs. Koalisyonda muhalefet üzere davranmak ve hükümetin dağılmasını planlamakla suçlanan FDP’nin sempati pahası oldukça düştü. Anketler, partinin yüzde 5 seçim barajı altı kalıp meclise girmeyeceğine işaret ediyor.

Yeşiller ise kamuoyu yoklamalarında bir evvelki genel seçimlerdeki oy oranına yakın bir düzeyde yüzde 13-14’lerde seyrediyor.

Hristiyan Birlik birinci, AfD ikinci parti

Kamuoyu yoklamalarına nazaran ana muhalefetteki Hristiyan Birlik blokunun başbakan adayı ve CDU Genel Başkanı Friedrich Merz’in yeni kurulacak hükümetin başbakanı olması bekleniyor. Lakin 69 yaşındaki siyasetçi şimdiye kadar vekillik dışında hiçbir devlet vazifesi yapmamış olması nedeniyle rakiplerince “tecrübesiz” diye nitelendiriliyor. Kamuoyunda da akıllara “Merkel’in partiden uzaklaştırdığı rakibi” olarak geliyor.

Anketlerde Hristiyan Birlik’i, oylarını ikiye katlayan ve yüzde 20 bandında seyreden çok sağcı AfD izliyor.

Peki AfD’nin oylarını bir öncesi seçime nazaran ikiye katlayışı ve SPD’nin sempati kıymetlerindeki rekor düşüşün nedeni ne?

Savaş, güç krizi ve enflasyon

Kıdemli bir iktisatçı olan Merz, seçim kampanyasında sık sık iktisattaki makûs gidişata dikkat çekti. “Ülkemizin iktisadı Avrupa Birliği’ndeki en berbat ekonomilerden biri haline geldi. 50 bin işletme iflas bildirimi yaparken 100 milyar euro işletme sermayesi de yurt dışına çıktı. Üç yıldır art geriye ekonomimiz küçülüyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan beri ülke bu türlü birşey yaşamamıştı” diyen Merz, bu durumdan da dağılan üçlü koalisyon hükümetini sorumlu tuttu.

Merz’in bu çıkışlarının seçmen üzerinde tesirli olduğu görülüyor.

Merz seçim yarışında rakiplerini sert biçimde eleştirirken Başbakan Scholz ise hükümetinin korona pandemisinin tesirleri şimdi atlatılmamışken misyonu devraldığını hatırlatıyor ve kısa mühlet sonra da Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaşa ve savaşın tesirlerine dikkat çekiyor. “Savaşı ben çıkarmadım, Putin çıkardı” diye de tekrarlıyor.

Dışarıya karşı yiğit, kendinden emin ve mücadeleci bir tablo çizse de içerik açısından Scholz, son üç yıldır güçlü devirde yürüttüğü siyasetleri savunmak zorunda kaldı. “Enerji krizine ve enflasyona biz yol açmadık. Bu durum Ukrayna’ya saldıran Rusya’nın suçu” diyen Scholz, savaşın yol açtığı aksiliklerle ülke iktisadının uğraş etmeye çalıştığının altını çizdi.

Scholz, yeni ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin attığı adımlara bakıldığında da Almanya ve Avrupa için durumun gelecekte güzel gözükmediğini kaydediyor. “Rüzgar karşıdan esiyor. Önümüzdeki yıllarda de esaslı bir değişiklik yaşanmayacağı bir gerçek” öngörüsünde bulunuyor.

Seçim kampanyasının ana bahis: Göç

Alman ekonomosindeki zayıflama, başlangıçta seçim kampanyalarında öne çıkan ana gündem unsuruydu. Lakin Aralık ayı sonunda Magdeburg’da bir Noel pazarında, geçen ay da Aschaffenburg’da bir çocuk parkında düzenlenen taarruzlar göçü seçimlerin esas gündem unsuru haline getirdi. Çünkü her iki atağın ve Mayıs ayı sonundan bu yana ülkede düzenlenen bıçaklı ve araçlı taarruzların failleri ülkeye sonradan gelmiş sığınmacılardı.

Halktaki reaksiyonun de arttığını fark eden Merz, Aschaffenburg saldırısı sonrasında ülkeye ilticaları sınırlamaya yönelik sert önlemler alınacağını duyurdu. Gerekirse bunu, göç ve İslam tersi AfD’nin oyları ile yapacağını açıkladı.

Kısa müddet sonra da Merz ve temsil ettiği CDU ve CSU bloku Federal Meclis’e sistemsiz göçü sınırlamaya ait bir önerge sundu. Bağlayıcılığı olmayan bir önerge olsa da çok sağcı ve ırkçı AfD’nin oylarıyla geçmesi ve AfD’nin Meclis’te zafer kutlaması yapması ülkede “bir tabunun yıkılması” olarak nitelendirildi, AfD’nin Federal Meclis Genel Sekreteri Bernd Baumann, “Bugün yeni bir devir başlıyor ve onu başlatan biziz, AfD’nin gücüdür” diye konuştu. Meclis kürsüsünden yaptığı konuşmada Baumann, partisi AfD’nin ana muhalefet partisi, muhafazakar merkez sağdan Hristiyan Birlik ile koalisyon kurmaya da hazır olduğunu vurguladı.

Aşırı sağla işbirliğe hayır

Hristiyan Birlik’in Meclis’te AfD oylarıyla göçü sertleştirmeye dair önergeyi geçirmesi sonrasında Almanya çapında on binlerce kişinin katıldığı kitlesel protestolar düzenlendi. Almanya Başbakanı Scholz, “Aşırı sağ ile işbirliği yapılıp yapılmaması hepimizi ilgilendirmeli. Almanya’da buna hayır” diyerek ana muhalefeti eleştirdi. Scholz’a nazaran vatandaşlar Hristiyan Birlik’in çok sağcı AfD ile koalisyon yapmayacağı vaadine güvenmemeli.

Scholz’un tenkitlerinin gayesindeki ana muhaletin başbakan adayı Merz ise her fırsatta AfD ile işbirliğini reddettiğini vurguladı. Merz’e nazaran çok sağcıların maksadı merkez sağın gücü olan CDU ve CSU’yu bitirmek. Hasebiyle Hristiyan Birlik’in AfD ile koalisyon kurması ihtimal dahilinde değil.

Kim kiminle nasıl koalisyon kurabilir?

Her ne kadar seçimlerin favorisi olan ve kamuoyu yoklamalarında açık orta önde giden Hristiyan Birlik’in yüzde 30 bandında seyretse de tek başına iktidar olması imkansız gözüküyor. Hükümeti kurabilmek için bir ortağa gereksinimi olacak. Yüzde 5 seçim barajını aşıp meclise ne kadar çok parti girerse hükümeti kurmak da o kadar güç olacak.

Son kamuoyu yoklamaları sene sonunda sempati bedelleri yüzde 3’te görünen Sol Parti’nin bilhassa gençlerden büyük dayanak alarak son günlerde yüzde 6-7’ye ulaştığını ortaya koyuyor.

Sol Parti’den ayrılarak 2024 başında kurulan Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW) ile son hükümetin dağılmasından sorumlu tutulan Hür Demokrat Parti’nin (FDP) ise yüzde 5 barajını aşması güç görünüyor.

Ancak olur da liberal FDP, meclise girmeyi başarırsa büyük ihtimalle iki partili değil üç partili bir koalisyon kurulması zorunlu hale gelecek, aksi takdirde çoğunluğun sağlanması sıkıntı olacak iddiaları yapılıyor.

Ezelden beri Hristiyan Birlik’i öncelikli partneri olarak gördüğünü vurgulayan FDP, Yeşiller ile işbirliğini reddettiğinden mümkün bir Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) ve FDP koalisyonunda üçüncü partinin Yeşiller olması olası değil. Bu durumda da tek bir ihtimal kalıyor: O da Hristiyan Birlik (CDU ve CSU), SPD ve FDP koalisyonu.

FDP ve BSW’nin barajı aşamaması halinde ise ikili koalisyon mümkün.

Bu durumda anketlerin açık orta farkla birinci güç gösterdiği, yüzde 30 barajında seyreden Hristiyan Birlik ya Toplumsal Demokrat SPD ile ya da Yeşiller ile koalisyon kurabilecek. Lakin yalnızca Bavyera’da örgütlü olan Hristiyan Birlik’in küçük ortağı Hristiyan Toplumsal Birlik (CSU) Yeşiller ile işbirliğine karşı çıkıyor. Hasebiyle genel kanı, ikili bir koalisyon kurulması halinde Hristiyan Birlik ile SPD’den oluşmasının kuvvetle beklenen olduğu istikametinde.

AfD demokratik partilerce dışlanıyor

Aşırı sağcı ve ırkçı AfD’nin Başbakan adayı Alice Weidel ise Hristiyan Birlik’in SPD ya da Yeşiller ile koalisyon kurması halinde bunun, son üç yılın devamı olacağı savını öne sürüyor ve siyasette değişimin kesin yaşanacağını, yalnızca bu sürecin “gereksiz yere uzatıldığını” sav ediyor.

Kastettiği ise partisinin yakında daha da güçleneceği ve başka partilerin işbirliğine direnemeyeceği, asıl dönüm noktasının da o vakit yaşanacağı.

Hükümetin kurulması kolay olmayacak

Seçimlerden birinci güç olarak çıkması kuvvetle mümkün Hristiyan Birlik’in başbakan adayı Friedrich Merz için koalisyon görüşmeleri hiç de kolay olmayacak.

Merz demokratik partilerin, çok sağın güçlenmesini engelleme noktasında siyasi sorumluluğu olduğunu söylüyor ve “Almanya’nın meselelerini çözmek için siyasi sorumluluk taşıyoruz. Bu, AfD’nin daha da güçlenmesini engellemek için son fırsat. Başarılı olamazsak gelecekte yalnızca yüzde 20’lik bir sağ popülizmle uğraşmakla kalmayacağız” diye uyarıyor. Merz, AfD’nin güçlenmesi halinde karşı karşıya kalınacak tehlikeye dikkat çekerek şöyle konuşuyor:

“Böyle devam ederse günün birinde sağ popülistler Federal Meclis’te yalnızca Anayasal değişiklikleri engelleyecek güce kavuşmakla kalmayacaklar, Meclis’te çoğunluğu ele geçirmeye yaklaşmış olacaklar.”

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?

Almanya seçimleri dönüm noktası mı olacak?

Benzer İçerikler