Trump’ın UCM’ye yaptırım kararına tepkiler
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) yetkililerine yaptırım öngören başkanlık kararnamesini imzaladı.
Kararnamede Hollanda’nın Lahey kentindeki mahkeme “Amerika ve yakın müttefiki İsraili maksat alan gayrimeşru ve temelsiz hareketlerde bulunmakla” suçlandı.
Mahkemenin ABD (askeri) çalışanı hakkında ön soruşturma açarak ve İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkartarak “gücünü berbata kullandığı” tabir edildi.
UCM, ABD ordusunun Afganistan’da ve İsrail birliklerinin Gazze’de işlemiş olabileceği savaş cürümlerini soruşturuyordu. ABD ve İsrail ne Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nin kuruluş statüsü olan Roma Statüsü’nün ne de mahkemenin üyesi.
Yaptırımlar UCM yetkililerinin, çalışanlarının ve ailelerinin ve ayrıyeten mahkemeye soruşturmalarında yardımcı olanların mal varlıklarının dondurulmasını ve bu şahıslara seyahat yasağı getirilmesini öngörüyor. Kararnamede kelam konusu şahısların isimleri açıklanmadı.
İsrail Başbakanı Netanyahu ve ABD Başkanı TrumpFotoğraf: Anna Moneymaker/Getty Images
UCM’den taraf ülkelere çağrı
Kararı kınayan mahkeme, “Dünya genelinde zulme uğramış milyonlarca pak beşere adalet ve umut sağlamaya devam edeceklerini” bildirdi. UCM açıklamasında, “(Mahkemeyi tanıyan) 125 devleti, sivil toplumu ve tüm ulusları adalet ve temel insan hakları için birlik olmaya çağırıyoruz” denildi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen toplumsal medyadan bir paylaşım yaparak, “Avrupa her vakit adaleti savunacak ve milletlerarası hukuka hürmet gösterecek” dedi.
Von der Leyen iletisinde, UCM’nin milletlerarası hatalardan hesap sorulmasını sağladığını ve dünya çapındaki kurbanların seslerini duyurmalarına hizmet ettiğini belirtirken mahkemenin “küresel cezasızlıkla uğraşını özgürce yürütebilmesi gerektiğini” vurguladı.
AB Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın ofisinden yapılan açıklamada da ABD’nin kararından keder duyulduğu söz edilerek yaptırımların, mahkemenin Rusya’nın Ukrayna’da işlediği kabahatlere yönelik soruşturması dahil devam eden davaları olumsuz etkileyeceği belirtildi.
Hollanda’dan tepki
Mahkemeye konut sahipliği yapan Hollanda da Trump’ın imzaladığı kararnameden ötürü “üzüntü duyulduğunu” söz etti. Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada “Mahkemenin çalışmalarının cezasızlığa karşı uğraşta son derece ehemmiyet taşıdığını” belirtti.
Trump’ın imzaladığı kararname, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Beyaz Saray ziyareti sonrası ABD’nin İsrail’e verdiği takviyesi ortaya koydu. Trump Netanyahu’nun ziyareti sırasında Gazze Şeridi’nin denetimini “devralma” ve Gazze’de yaşayan Filistinlileri Ortadoğu ülkelerine yerleştirme planını duyurmuştu.
Birleşmiş Milletler ve hukukçular bu adımın memleketler arası hukuka nazaran yasadışı olduğunu tabir ediyor. Zorla yerinden etme Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin kuruluş statüsü olan Roma Statüsü’ne nazaran kabahat teşkil ediyor.
UCM Savcısı Karim Ahmad KhanFotoğraf: Marwan Ali/AP/picture alliance
UCM Savcısı Karim Ahmad Khan’ın talebi doğrultusunda UCM 21 Kasım tarihinde Netanyahu, eski İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Hamas askeri önderi Mohammed Deif hakkında tutuklama kararı vermişti.
Mahkeme, Netanyahu ve Gallant’ın Gazze Şeridi’ndeki savaşta bir savaş hatası olan aç bırakma formülünün kullanılmasında “cezai sorumluluk” taşıdıkları tarafında ellerinde “makul gerekçeler” olduğunu tabir etmişti. Mahkeme ayrıyeten iki siyasetçiyi insanlığa karşı cürüm niteliği taşıyan cinayet, kovuşturma ve başka insani olmayan hareketlerden sorumlu tutuyordu. Netanyahu ise mahkemeyi antisemit (Yahudi düşmanlığı) olmakla suçlamıştı.
Trump birinci vazife devrinde de UCM’nin o dönemki savcısı Fatou Bensouda ve başka üst seviye yetkili ve çalışanlarına mali yaptırım kararı almıştı. Gambia vatandaşı olan Bensouda Afganistan’da ABD askerlerinin savaş kabahati işleyip işlemediklerini soruşturduğu için 2020 yılında yaptırıma maruz kalmıştı. Trump o devir yaptığı bir açıklamada UCM’yi “kanguru mahkemesi” olarak nitelemişti.
AFP,dpa / EC,TY,MUK,CÖ
DW Türkçe’ye manisiz nasıl erişebilirim?
