Merkez Bankası faiz indiriminde “aceleci” mi davranıyor?

Son yıllarda dünyanın en yüksek enflasyona sahip ülkeleri ortasına giren Türkiye, iktisattaki büyümeden taviz vermeden enflasyonla çaba etmenin yollarını arıyor. Aralık 2024’te, 22 ay sonra birinci sefer faiz indiren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2025’in birinci toplantısında da ikinci faiz indirimi kararına imza attı. TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), siyaset faizini 250 baz puan indirerek, yüzde 45 düzeyine çekti. Merkez Bankası, 2024 Aralık toplantısında da siyaset faizinde 250 baz puan indirime gitmişti.

Piyasaların beklentisine paralel gelen faiz kararı ile birlikte, Türkiye iktisadının faiz indirim sürecine erken girip girmediği de tartışılıyor. Faiz kararı sonrası açıklanan TCMB’nin karar metninde, faiz indirimleri için daha evvel kaide koşulan “aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüş” sözünün çıkarılması ise 2025 sonu için de enflasyon gayelerinin tutturulamayacağı yorumlarına neden oldu.

Demiralp: Faiz indirimi erken ve münasebetleri zayıf

Koç Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi ve Yapı Kredi Ekonomik Araştırma Kürsüsü Lideri Prof. Dr. Selva Demiralp, TCMB’nin son faiz indirimi kararını eleştirerek, bu adımın erken olduğunu ve münasebetlerinin datayla desteklenmediğini belirtiyor.

Demiralp, “Merkez Bankası’nın enflasyona yönelik değerlendirmeleri bana biraz optimist geliyor. Enflasyon baskısı devam ederken, yurt içi talebin kolay kolay yavaşlamayacağını düşünüyorum” diyor.

“İletişimde bozulma başladı”

Geçen yıl göreve gelen TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın şeffaf bağlantı stilini takdir ettiğini belirten Prof. Demiralp, ancak son devirde TCMB’nin bağlantı lisanında bozulmalar yaşanmaya başladığına işaret ediyor.

Başkan Karahan’ın bugüne kadar faiz indirimi için “mevsimsellikten arındırılmış aylık enflasyonun yüzde 1,5 düzeylerine inmesi”ne işaret ettiğini hatırlatan Demiralp, “Ancak bu gerçekleşmedi. Buna karşın faiz indirimlerine başlandı. Bu da evvelki bağlantıyla çelişiyor. Atılan adımlar, gerisindeki datalarla uyumlu olmadığı vakit, irtibat zayıflar” yorumunu yapıyor.

“Siyasi baskılar tesirli olmuş olabilir”

TCMB’nin hedeflenen enflasyon düzeylerine ulaşılmadan faiz indirimi kararını almasının bir tutarsızlık yarattığını belirten Demiralp, “Bugün siyaset metninden de bu tabirlerin çıkarıldığını görüyoruz. Bu üzücü bir durum” diye konuşuyor.

Büyüme tasalarının ve siyasi baskıların Merkez Bankası’na erken faiz indirimi kararı aldırmış olabileceğine de vurgu yapan Prof. Demiralp, “Hazine’nin faiz yükü ve sıcak paraya verilen yüksek faizin eleştirisi de erken faiz indiriminin sebepleri ortasında olabilir” diyor.

TCMB’den “hizmet enflasyonu” vurgusu

TCMB’den faiz kararı sonrası yapılan açıklamada, Aralık ayında enflasyonun ana eğilimi gerilerken, öncü bilgilerin Ocak ayında öngörülerle uyumlu bir artışa işaret ettiği lisana getirildi. TCMB bu gelişmede, vakte bağlı fiyat belirleme ve geçmiş enflasyona endeksleme eğilimi yüksek hizmet kalemlerinin öne çıktığına vurgu yaptı.

Bir diğer deyişle TCMB, Ocak enflasyonun beklentilere paralel olarak yüzde 4-5 üzere yüksek bir seviyede gerçekleşeceğini ve bunda bilhassa hizmet enflasyonundaki katılığın tesiri olduğunu kayda geçirmiş oldu.

Çelebi: Olmayan sıkı duruşta gevşeme olacak

STRFS Baş Stratejisti Dr. Atahan Çelebi’ye göre, Türkiye’de enflasyonun çok yüksek düzeylere ulaştığı devirde gerekli adımların atılmaması nedeniyle, bugünkü faiz indirimi siyaseti istenen etkiyi yaratamıyor.

“Enflasyonun geldiği bu noktada mal ve hizmet fiyatlarının belirlenmesinde önemli bir bozulma yaşandı. Ayrıyeten gelir kümeleri ortasındaki farkın artmasına karşı kayıtsız kalınması, sıkı para siyasetinin tesirini zayıflattı” diyen Çelebi, son aylarda enflasyonda yaşanan düşüşte para siyasetlerinin büyük tesiri olmadığını savunuyor.

Çelebi, “Enflasyon esasen, tabiatı gereği belirli bir düzeye ulaştıktan sonra dallardaki yavaşlamayla birlikte düşer. Bugün gördüğümüz durum, para siyasetlerinin muvaffakiyetinden fazla bu doğal süreçten kaynaklanıyor” tabirlerini kullanıyor.

Covid-19 sonrası periyotta global merkez bankalarının sert siyasetler izlediğini hatırlatan Çelebi, Türkiye’de ise uygulanan gevşek siyasetlerin olumsuz yansımalarının görüldüğünü vurguluyor.

Dr. Çelebi, önümüzdeki döneme ait faiz siyasetleri konusunda da iddialarda bulunarak, “Faiz indirimlerinin kademeli olarak yüzde 25 düzeylerine kadar devam edeceğini öngörüyorum. Toplantı sayılarının azalması enflasyon gayesinde bir farklılık yaratmayacaktır. Hatta ileriki aylarda 500 baz puanlık indirimler de görebiliriz. Hasebiyle Merkez Bankası’nın aslında olmayan sıkı duruşunda bir gevşemenin olacağını öngörüyorum” diye konuşuyor.

Kaya: İhtiyatlı ve hakikat adımlar atıyor

Öte yandan Aralık ayından sonra Ocak ayında da faiz indirimine giden TCMB’nin hakikat ataklar yaptığını düşünen ekonomistler de var.

Sermaye Piyasaları Danışmanı Yunus Kaya’ya nazaran, Merkez Bankası global konjonktürü de hesap ederek, faiz indirimi sürecinde çok denetimli ve ihtiyatlı davranıyor.

Yılın birinci üç toplantısında faiz indirimlerinin devam edeceğini öngördüğünü belirten Kaya, “2025’in birinci çeyreği sonunda enflasyonun yüzde 35 düzeylerine gerileyeceği varsayım ediliyor. Bugünkü faiz indiriminin boyutu, bu sürecin 250 baz puanlık sistemli indirimlerle devam edeceğine işaret ediyor. Mart ayında da 250 baz puanlık bir indirim bekliyorum” diyor.

Bununla birlikte, TCMB’nin aylık enflasyon yerine yıllık enflasyonu tekrar ön plana çıkarmasının aylık bazda yaşanan dalgalanmalardan korunmak açısından daha mantıklı bir yaklaşım olduğunu tabir eden Kaya, “Merkez Bankası faiz indirimlerini adım adım ve temkinli bir formda gerçekleştiriyor. Şayet TCMB sert bir indirim yapıp enflasyonu tekrar tetiklerse, bu sefer faiz artırmak zorunda kalır. Lakin bu duruma düşmemek için hakikat bir strateji izliyor. Haziran ayına kadar faiz indirimlerinin süreceğini düşünüyorum. Yılın ikinci yarısında ise farklı bir tablo ortaya çıkabilir” değerlendirmesinde bulunuyor.

ABD’den gelen ekonomik bilgilerin yıl sonunda ABD enflasyonunun artış trendine gireceğini gösterdiğine dikkat çeken Kaya, “Bu durum Türkiye’yi de etkileyebilir. Bu yüzden TCMB, tabiri caizse merdivenden inerken ayağını sağlam basıyor” halinde konuşuyor.

Merkez Bankası’nın bir sonraki toplantısı 6 Mart tarihinde gerçekleştirilecek.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl erişebilirim?